του Γιάννη Πεγειώτη

Σύμφωνα με τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία, έφυγε από τη ζωή η ηρωικότερη ίσως Ορθόδοξη λόγια και συγγραφέας του εικοστού αιώνα, Τατιάνα Γκορίτσεβα. Ανέβηκε στους ουρανούς στις 23 Σεπτεμβρίου του 2025.

1. Συγγραφέας

Τα βιβλία της Τατιάνας Γκορίτσεβα με συντρόφεψαν στην πρώτη μου νιότη. Αυτές τις μέρες ξαναδιαβάζω το δεύτερό της, με τίτλο «Είναι επικίνδυνο να μιλάς για το Θεό». Το συστήνω σε πιστούς και απίστους. Η συγγραφέας, ιδιότυπη μαχητική φεμινίστρια, εξεδιώχθη από τη Μόσχα με τρεις άλλες εκδότριες παράνομου Σαμιζντάτ (αυτοεκδιδόμενου) περιοδικού, παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων του 1980. Στη Βιέννη τη στήριξαν οι φεμινίστριες της εποχής θαυμάζοντας τη νέα και βαθιά θεώρηση των πραγμάτων που κόμιζε ετούτο το κορίτσι, στόχος σταθερός της Κα-ΓκεΜπέ στο Λένινγκραντ. Προσωπικά, όταν την πρωτοδιάβασα σε περιοδικό της εποχής, χάρηκα την αλήθεια και την πνευματική της αντίσταση σε ένα καθεστώς ανελεύθερο, με έναν τρόπο μαρτυρικό, γυναικείο, ευαίσθητο και τόσο κοντινό και σε μας, της Ανατολικής Μεσογείου.

2. Ένα κερί στο σκοτάδι

Γκορίτσεβα, μια γυναικεία φωνή για την πίστη. Από το Καφενείο Σαϊγκόν των εν γένει «αντιδραστικών» του Λένινγκραντ, εξόριστη, μία από τις τρεις επικίνδυνες γυναίκες της Σοβιετικής Ένωσης του 1980. Ήταν πλέον ο καιρός που δεν μπορούσαν να εκτελούν γυναίκες στα Γκουλάγκ. Απλά, τις φόρτωναν σε ένα αεροπλάνο… Διαβάστε τα βιβλία της. Ένα κερί στο σκοτάδι.

3. Προσευχή

«Την Ιστορία σιγογράφει η προσευχή», έγραφε η Γκορίτσεβα. Αυτή τη γραφή δεν την έμαθα ποτέ καλά. Κάτι καλακατσούνες πρώτης γραφής…

4. Ιστορία

Την Ιστορία σιγογράφει η προσευχή. Αυτή η κεκρυμμένη αλήθεια ήταν μία από τις σημαντικότερες συμβολές της Τατιάνας Γκορίτσεβα στη σκέψη και τον προβληματισμό των δύο τελευταίων δεκαετιών του εικοστού αιώνα.

Οι πληροφορίες που συλλέξαμε από ρωσική πηγή για την αποδημία της μεγάλης ηρωίδας του χριστιανικού στοχασμού και της Ορθόδοξης ομολογίας στη Σοβιετική Ένωση: «Πέθανε η φιλόσοφος Τατιάνα Γκορίτσεβα. / 23 Σεπτεμβρίου 2025. Υπηρεσία Ειδήσεων Pravmir.

Ήταν 78 ετών.

Η Τατιάνα Μιχαήλοβνα Γκορίτσεβα, φιλόσοφος, συγγραφέας, ορθόδοξη στοχαστής και δημόσια προσωπικότητα που άφησε σημαντικό στίγμα στην πολιτιστική και πνευματική ζωή της Ρωσίας και της Ευρώπης, απεβίωσε σε ηλικία 78 ετών.

Γεννημένη το 1947 στο Λένινγκραντ, εξελίχθηκε από τεχνική μεταφράστρια σε μία από τις πιο εξέχουσες εκπροσώπους της θρησκευτικής και φιλοσοφικής σκέψης της εποχής της. Αφού σπούδασε στη Ραδιοφωνική Πολυτεχνική Σχολή στο Εργοστάσιο Σβετλάνα, η Γκορίτσεβα εισήλθε στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Κρατικού Πανεπιστημίου του Λένινγκραντ, όπου εμβάθυνε στη δυτική φιλοσοφία και διατήρησε αλληλογραφία με τον Μάρτιν Χάιντεγκερ.

Τη δεκαετία του 1970, το διαμέρισμά της στην οδό Κουρλιάντσκαγια έγινε τόπος συνάντησης για το αντεργκράουντ του Λένινγκραντ. Μαζί με τον σύζυγό της, τον ποιητή Βίκτορ Κριβούλιν, εξέδωσε το περιοδικό σαμιζντάτ «37» και οργάνωσε θρησκευτικά σεμινάρια, τα οποία έγιναν ένας σημαντικός χώρος ελεύθερης σκέψης.

Αργότερα, η Γκορίτσεβα συμμετείχε στη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου γυναικείου περιοδικού, «Γυναίκα και Ρωσία», το οποίο συζητούσε ανοιχτά την κατάσταση των σοβιετικών γυναικών και τις πνευματικές αξίες. Υπό την πίεση των Αρχών, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα το 1980.

Κατά τη διάρκεια των χρόνων της μετανάστευσης, η φιλόσοφος έδωσε ομιλίες σε πανεπιστήμια και θρησκευτικά κέντρα στην Ευρώπη και την Αμερική, δημοσίευσε πολλά βιβλία και ίδρυσε τον εκδοτικό οίκο «Beseda» στο Παρίσι. Τα έργα της –«Ορθοδοξία και Μεταμοντερνισμός», «Οι κόρες του Ιώβ», «Άγια Ζώα», «Επιστολές για την Αγάπη» και πολλά άλλα– είναι γνωστά στη Ρωσία και στο εξωτερικό.

Επιστρέφοντας στο Λένινγκραντ το 1988, η Τατιάνα Γκορίτσεβα συνέχισε τις διδακτικές και εκδοτικές της δραστηριότητες, συγκεντρώνοντας γύρω της φιλοσόφους, θεολόγους, συγγραφείς και καλλιτέχνες.

Τις τελευταίες δεκαετίες, κύρια εστίασή της είχε γίνει η προστασία της φύσης και των δικαιωμάτων των ζώων. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Ρωσογαλλικής Εταιρείας για την Προστασία των Ζώων και έχει γράψει πολλά βιβλία για το θέμα».

Χρισιανική 9 Οκτωβρίου 2025. Στο φύλλο περιλαμβάνεται ευρύτερο αφιέρωμα στην Τατιάνα Γκορότσεβα.

του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου 

Ενώ η Ευρώπη συζητά, η αφρικανική ήπειρος έχει προ πολλού επιλέξει την πλευρά της στο παλαιστινιακό ζήτημα. «Η υπόθεση του παλαιστινιακού λαού είναι η δική μας υπόθεση, και ως Αφρικανοί, γνωρίζουμε καλά τι σημαίνει να βλέπουμε τη γη μας να αποσπάται από εμάς, τι σημαίνει να βλέπουμε το πεπρωμένο μας να αποφασίζεται αλλού, σε χάρτες σχεδιασμένους από χέρια που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα μας ή τον πόνο μας. Δεν είμαστε εναντίον του εβραϊκού λαού, όπως ακριβώς δεν είμαστε εναντίον κανενός λαού. Είμαστε εναντίον κάθε συστήματος που καταπιέζει, αποικίζει και απανθρωποποιεί. Είτε πρόκειται για ιμπεριαλισμό, σιωνισμό είτε για δικτατορία του κέρδους». Αυτά ήταν τα λόγια του Thomas Sankara, επαναστάτη ηγέτη και προέδρου της Μπουρκίνα Φάσο, στη σύνοδο κορυφής του Κινήματος των Αδεσμεύτων στη Χαράρε το 1986. Σαράντα χρόνια αργότερα, αυτά τα λόγια είναι και παραμένουν εκπληκτικά επίκαιρα. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί. Ενώ κάποια πράγματα έχουν αλλάξει σε μέρη της Ευρώπης, σε άλλες χώρες όπως η Αυστρία, η Δανία, η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Λιθουανία και η Ολλανδία, η συζήτηση συνεχίζεται σχετικά με το εάν και πώς θα αναγνωριστεί το Κράτος της Παλαιστίνης.

Ωστόσο, η Αφρική έχει από καιρό επιλέξει την πλευρά της: 52 από τις 54 χώρες έχουν αναγνωρίσει επίσημα την Παλαιστίνη, αφήνοντας εκτός μόνο το Καμερούν και την Ερυθραία. Αυτή η υποστήριξη δεν πηγάζει από εχθρότητα προς τον εβραϊκό λαό, αλλά από ένα ευρύτερο όραμα: την παλαιστινιακή υπόθεση ως μέρος ενός παγκόσμιου αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, του ιμπεριαλισμού και της εκμετάλλευσης. Άλλωστε, σχεδόν όλες οι χώρες της Αφρικής γνωρίζουν/ έχουν βιώσει τι σημαίνει ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ και Ιμπεριαλισμός.

Τη δεκαετία του 1970, η αφρικανική υποστήριξη για την παλαιστινιακή υπόθεση ήταν ήδη εμφανής. Το 1979, για παράδειγμα, ο Σενεγαλέζος ποιητής-πρόεδρος Λεοπόλδος Σεντάρ Σενγκόρ απέρριψε τις προτάσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μεναχέμ Μπέγκιν, δηλώνοντας ότι το Ισραήλ δεν μπορούσε να απαιτήσει αναγνώριση χωρίς να αντιμετωπίσει τον δικό του ρατσισμό. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1988, έγινε ένα άλλο σημαντικό βήμα: στις 15 Νοεμβρίου, ο Γιασέρ Αραφάτ κήρυξε την παλαιστινιακή ανεξαρτησία στο Αλγέρι. Την ίδια ημέρα, η Αλγερία έγινε το πρώτο κράτος στον κόσμο που αναγνώρισε επίσημα τη νέα οντότητα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, 75 άλλες χώρες ακολούθησαν το παράδειγμά τους, και μεταξύ των ταχύτερων ήταν πολλά αφρικανικά κράτη: από το Σουδάν μέχρι την Αίγυπτο, τη Νιγηρία και την Μπουρκίνα Φάσο, ακόμη η Σενεγάλη, η Γουινέα, το Μαρόκο, η Τυνησία και η Μαυριτανία. Αυτές ήταν χώρες που έβγαιναν πρόσφατα από την αποικιοκρατία και έβλεπαν την παλαιστινιακή αντίσταση ως αντανάκλαση του δικού τους αγώνα για ελευθερία, χωρίς να εγκαταλείψουν τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Μετά το απαρτχάιντ, το 1995, ο Νέλσον Μαντέλα έκανε την επίσημη αναγνώριση της Παλαιστίνης μια από τις πρώτες συμβολικές αποφάσεις της νέας Νότιας Αφρικής. Σήμερα, η Πρετόρια όχι μόνο διατηρεί αυτή τη θέση, αλλά έχει επίσης καταγγείλει το Ισραήλ για γενοκτονία ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, ζητώντας οικονομικές και πολιτιστικές κυρώσεις παρόμοιες με εκείνες που κάποτε απομόνωσαν το νοτιοαφρικανικό καθεστώς. «Ξέρω ότι για πολλούς αυτό μπορεί να φαίνεται σαν μια συμβολική χειρονομία, αλλά στην πραγματικότητα, ακριβώς σε επίπεδο συμβολισμού, αντιπροσωπεύει ένα είδος σημείου καμπής, γιατί μόλις αναγνωρίσεις το Κράτος της Παλαιστίνης, ουσιαστικά τοποθετείς την Παλαιστίνη και το Ισραήλ στο ίδιο επίπεδο όσον αφορά τη μεταχείριση βάσει του διεθνούς δικαίου».  (Philippe Sands, γαλλο-βρετανός δικηγόρος και καθηγητής Νομικής στους New York Times”)

Ενώ τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης (δυστυχώς, μαζί και η Ελλάδα) συνεχίζει να αναρωτιέται για το «αν» και το «πότε», η Αφρική έχει ήδη αποφασίσει «γιατί» και «πώς». Χωρίς «αν», «και» ή «αλλά». Ίσως ήρθε η ώρα οι χώρες του “Βορρά” να κοιτάξουν τον Νότο ως έναν «Δάσκαλο», ικανό να διδάξει τι πραγματικά σημαίνει να διαλέγεις πλευρά.

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ είναι αρχιτέκτων- συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο “Παιζω-γραφίες” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις manifesto.

ΜΕ ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΩΣ ΚΡΑΤΟΣ. Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Με πειρατικού τύπου ρεσάλτο οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ επιτέθηκαν σε πλοιάρια του διεθνούς στολίσκου “Global Sumud Flotilla” των αλληλέγγυων που κατευθυνόταν προς τη Γάζα,  Στα πλοιάρια που δέχτηκαν επίθεση περιλαμβάνεται και το ελληνικό σκάφος “Οξυγόνο”, στο οποίο τα ξημερώματα της Πέμπτης, Ισραηλινοί στρατιώτες που επέβαιναν σε φουσκωτό πραγματοποίησαν ρεσάλτο με τα όπλα προτετάμενα και συνέλαβαν τους επτά Έλληνες που επέβαιναν σε αυτό. Πήραν τον έλεγχο του ιστιοπλοϊκού και το μετέφεραν στο ισραηλινό λιμάνι της Αζντότ, όπου κρατούνται και οι απαχθέντες αλληλέγγυοι από άλλες χώρες.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ διατείνεται ότι όλα τα πλοία αναχαιτίστηκαν και κανένα δε κατάφερε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας. Οι απαχθέντες προορίζονται για απέλαση. Σε αυτούς περιλαμβάνονται εκατοντάδες αγωνιστές, μεταξύ αυτών πολιτικοί και δημοσιογράφοι. 44 πλοιάρια με περίπου 500 άτομα από έως και 50 χώρες.

Μετείχαν η Γκρέτα Τούνμπεργκ, πολιτικοί από την Ιταλία όπως ο γερουσιαστής Μάρκο Κροάτι και η Μπενεντέτα Σκουντέρι, από την Καταλονία – όπως η πρώην δήμαρχος της Βαρκελώνης, Άντα Κολάου, από την Πορτογαλία – όπως η Μαριάνα Μορτάγκουα, από τη Γαλλία – όπως η Έμμα Φουρέα και η Ρίμα Χασάν και από τη Νότια Αφρική – ο Μάντλ Μαντέλα, εγγονός του Νέλσον Μαντέλα. Υπάρχουν επίσης ηθοποιοί, όπως η Αντέλ Αένελ, ο Βραζιλιάνος ακτιβιστής Τιάγκο Άβιλα και ο διάσημος φωτογράφος από το Μπαγκλαντές Σαχιντούλ Αλάμ.

Ο στόχος του εγχειρήματος ήταν:

-Η μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας – όπως τρόφιμα και φάρμακα – σε έναν λαό στον οποίο το Ισραήλ έχει επιβάλλει σκόπιμα λιμοκτονία. 

-Το σπάσιμο του αποκλεισμού της Γάζας, να ανοίξει ένας διάδρομος και να αποδειχθεί ότι τα δυτικά έθνη θα μπορούσαν να τερματίσουν την πολιορκία της Γάζας ανά πάσα στιγμή, αν το επιθυμούσαν. 

Όπως είναι εμφανές στο χάρτη (ΦΩΤΟ), που ανάρτησε ο ιστοχώρος “defenddemocracy.press” και αποτυπώνει την κατάσταση τα ξημερώματα σήμερα, οι Ισραηλινοί δεν είχαν καμμία νομιμοποίηση να επέμβουν, αφού ο στολίσκος βρισκόταν στα διεθνή ύδατα. Ως εκ τούτου, ορθά η επέμβαση αυτή χαρακτηρίζεται πειρατική, ενώ οι συλλήψεις ισοδυναμούν με απαγωγές.