Στα χέρια των διεστραμμένων οι τύχες του κόσμου
Την αντιστροφή των αξιών που επιβάλλει το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα του νεοφιλελευθερισμού αναδεικνύει ο Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας Ντανί- Ρομπέρ Ντιφούρ σε συνέντευξή του στον γαλλικό ιστοχώρο Élucid, με τίτλο “Η λατρεία του ‘εγώ’ και της αγοράς-Έχουμε εμπιστευθεί τις τύχες του κόσμου στους διεστραμμένους”. Παραπέμπει στις αντιλήψεις του αγγλοολλανδού φιλοσόφου Μπέρναρντ ντε Μάντεβιλ (ΦΩΤΟ, 1670-1733), σύγχρονου και ομοϊδεάτη του θεωρητικού του οικονομικού φιλελευθερισμού Άνταμ Σμιθ. Σύμφωνα με τον Μάντεβιλ, που προχώρησε παραπέρα, χωρίς ιδιωτικές κακίες δεν υπάρχει δημόσιο όφελος.
Στο έργο του “Ο θρύλος των μελισσών”, ο ντε Μάντεβιλ περιγράφει μια κοινότητα μελισσών που άκμαζε, μέχρι που ξαφνικά οι μέλισσες που την αποτελούσαν έγιναν τίμιες και ενάρετες. Χωρίς την επιθυμία για προσωπικό όφελος, πλουτισμό και ισχύ, η οικονομία τους κατέρρευσε και οι μέλισσες που απόμειναν πήγαν να ζήσουν απλές ζωές σε ένα κούφιο δέντρο. Ο Μάντεβιλ είχε φτάσει στο σημείο να επικρίνει την ύπαρξη σχολείων για την επιμόρφωση των φτωχών (“charity schools”), επειδή η μόρφωση θα τούς δημιουργούσε περισσότερες υλικές ανάγκες. Ο Καρλ Μαρξ αναφέρεται στον Μάντεβιλ στον 1ο τόμο (κεφάλαιο 25) στο έργο του “Το Κεφάλαιο”.
Ο Ντιφούρ αποκαλεί τον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό “μαντεβιλιανό σύστημα”, θεωρώντας ότι σε αυτή την αντιστροφή των αξιών και της πραγματικότητας βρίσκεται το θεμέλιο του σημερινού νεοφιλελευθερισμού, που μεταμορφώνει βαθιά την κοινωνία. Αφού οι ατομικές κακίες παράγουν δημόσια αρετή, κατ’ επέκταση, πρέπει να εμπιστευτούμε την Πολιτεία στους χειρότερους ανθρώπους. Τα άτομα δεν υπάρχουν καν, είναι σκλάβοι μιας ιδεολογίας που τα κάνει καταναλωτές, εγωιστές και αγελαίους (“πρόβατα” με την κακή έννοια της αβουλίας), εγκλωβισμένους στον εαυτό τους και απελπισμένα προσκολλημένους στο πλαίσιο αναφοράς της ατομικής τους ταυτότητας. Στο τελευταίο αυτό σημείο ανάγεται προφανώς και η άνθιση του ατομικού δικαιωματισμού, που υποκαθιστά την προτεραιότητα του αγώνα για τα κοινωνικά δικαιώματα και ταυτόχρονα λειτουργεί διχαστικά στην κοινωνία.
Σε δύο βιβλία του περιγράφονται αναλυτικά οι παθογένειες του νεοφιλελευθερισμού:
Στο βιβλίο “Η αγορά-θεός -η φιλελεύθερη πολιτιστική επανάσταση”, (Le Divin Marché-La révolution culturelle libérale ), επιχειρεί να δείξει ότι οι άνθρωποι πολύ απέχουν από το να έχουν εγκαταλείψει τη θρησκεία. Αντίθετα, βρίσκονται υπό την επιρροή μιας νέας κατακτητικής θρησκείας, της θρησκείας της Αγοράς, που λειτουργεί στη βάση της θέσης του Μπέρναρντ ντε Μάντεβιλ, ότι «Οι ιδιωτικές κακίες δημιουργούν δημόσια αρετή», ένα “θαύμα” που ανάγεται στο «αόρατο χέρι» που κατά τον Άνταμ Σμιθ ρυθμίζει αυτόματα την αγορά, το οποίο εκλαμβάνεται ως ένα είδος “θείας πρόνοιας”. Στο βιλίο αναλύονται διεξοδικά οι καταστρεπτικές συνέπεις αυτής της δοξασίας που επικυριαρχεί στις μέρες μας
Στο βιβλίο “Ο απόλυτος εγωισμός – Στη διεστραμμένη Πολιτεία- φιλελευθερισμός και πορνογραφία”. (Égoïsme absolu- Dans La Cité perverse – libéralisme et pornographie) προβάλλει τη θέση ότι η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 είχε τουλάχιστον ένα όφελος. Αποκάλυψε τους διεστραμμένους μηχανισμούς που διέπουν τη λειτουργία της Πόλιτείας σήμερα. Ζούμε σε ένα σύμπαν που έχει κάνει πρωταρχική αρχή τον εγωισμό, το προσωπικό συμφέρον, την αγάπη για τον εαυτό μας. Αυτή η αρχή διέπει πλέον κάθε συμπεριφορά, αυτή της «υπεραστικής τάξης» ή των συμμοριών νεαρών παραβατών καθώς και των μεσαίων τάξεων. Μας οδηγεί να ζήσουμε σε μια διεστραμμένη Πόλιτεία. Πορνογραφία, εγωισμός, αμφισβήτηση όλων των νόμων, αποδοχή του κοινωνικού δαρβινισμού, εργαλειοποίηση των άλλων: Ένας κόσμος που τείνει προς το σαδισμό, στη βάση μιας “συμμαχίας” του Άνταμ Σμιθ και του Μαρκήσιου ντε Σαντ, ο οποίος στα έργα του έχει προβάλει πώς θα ήταν ένας κόσμος που λειτουργεί στη βάση του απόλυτου εγωισμού. Η παλιά ηθική τάξη που επέβαλλε σε όλους να καταστέλλουν τις παρορμήσεις και τις επιθυμίες τους, έχει αντικατασταθεί μια νέα τάξη που τους ενθαρρύνει να εκτεθούν, όποιες κι αν είναι οι συνέπειες.
Γεννημένος το 1947 ο Ντανί- Ρομπέρ Ντιφούρ δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού (VI) έως το 2015, ήταν διευθυντής προγράμματος στο “Διεθνές Κολλέγιο Φιλοσοφίας” από το 2004 έως το 2010, ενώ διάσκει και σε άλλες χώρες όπως η Βραζιλία,η Κολoμβία και το Μεξικό.
