Μνήμη Παντελή Σαλούστρου, κορυφαίου δάσκαλου του λαούτου,φίλου και συνδρομητή της “Χριστιανικής”.
του Μανώλη Μηλιαράκη*
Σε ηλικία 92 ετών μας άφησε χρόνους, την Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2020, ο αδελφός Παντελής Σαλούστρος, από το Χωριό Μορόνι του Δήμου Φαιστού του Νομού Ηρακλείου. Την είδηση της εκδημίας του μετέδωσαν όλα τα ΜΜΕ της Κρήτης τονίζοντας, με εκτενή σχόλια, την τεράστια προσφορά του στην παραδοσιακή κρητική μουσική παράδοση.
Ως κορυφαίο μουσικό και δάσκαλο του Λαούτου τον χαρακτηρίζουν εφημερίδες, ραδιόφωνα και διαδικτυακοί ιστότοποι της Μεγαλονήσου.
«Αντιπαθούσε το ψέμα και τους πυροβολισμούς. Συμπαθούσε τον ειλικρινή, συνεπή και σοβαρό άνθρωπο. Και ευχόταν να υπάρξει συνέχιση της παράδοσής μας», σημειώνει το Flashnews. To «Ερωτόκριτος 87,9 fm» μας πληροφορεί ότι:
«Το τελευταίο αντίο είπαν γνωστοί συγγενείς φίλοι και πολλοί καλλιτέχνες στον Παντελή Σαλούστρο την Παρασκευή, 3-1-2020, το απόγευμα στις 3 η ώρα στο χωριό του το Μορόνι Μεσσαράς…Ο Παντελής Σαλούστρος που έσμιξε όλους τους καλλιτέχνες που ήρθαν στο χωριό του το Μορόνι από όλα τα μέρη της Κρήτης για να ανάψουν ένα κεράκι στην μνήμη του …να τιμήσουν τον ίδιο
άλλα και τα παιδιά του Αντώνη και Μανόλη άλλα και τα εγγόνια του …
Ποιον καλλιτέχνη να πούμε πως δεν είδαμε…όλο το κρητικό στερέωμα ήταν εκεί που χαιρετούσε ο ένας τον άλλο και έδιναν ευχές για ζωή και υγεία…
Μετά την εξόδιο ακολουθία οι καλλιτέχνες με τραγούδια και μαντινάδες όπως αρμόζει σε ένα μεγάλο μερακλή και καλλιτέχνη τον οδήγησαν με λύρες και λαγούτα στην τελευταία του κατοικία..
Σε βαρύ κλίμα είπαμε το τελευταίο αντίο σε ένα από τους τελευταίους μεγάλους μουσικούς και λαουτιέρηδες που έβαλε και αυτός με τον δικό του τρόπο ένα λιθαράκι σε αυτό που λέμε παράδοση…Το 1940 ο Παντελής τελείωσε το δημοτικό και αμέσως μετά βίωσε τη γερμανική κατοχή δουλεύοντας στις αγγαρείες των Γερμανών για την εκκαθάριση του Λαβυρίνθου, του αρχαίου λατομείου της Γόρτυνας, το οποίο οι Γερμανοί το χρησιμοποίησαν ως αποθήκη πυρομαχικών από το 1941.
Την ίδια περίοδο στερήθηκε τον πατέρα του και τους θείους του, Σπυρίδο και Ηλία, για ενάμιση χρόνο επειδή τους φυλάκισαν οι Γερμανοί στο στρατόπεδο της Αγιάς στα Χανιά ως αντίποινα για τις δολιοφθορές που τους είχε προκαλέσει ο ξάδελφός τους Μιχάλης Σαλούστρος, ο ηρωικός αντάρτης και πρωτοστάτης στην ένοπλη αντίσταση της Κρήτης.Το 1944,μέσα στα δύσκολα αυτά χρόνια της γερμανικής κατοχής έχασε και τη μητέρα του» .
«Από το 1980, ο Παντελής, χωρίς να αποσυρθεί από τα μουσικά δρώμενα, σταμάτησε να παίζει επαγγελματικά, δίνοντας τη σκυτάλη στους δύο γιους του Μανώλη και Αντώνη. Η ευχή του ήταν η συνέχιση της παράδοσης του λαϊκού μουσικού πολιτισμού της Κρήτης και η διατήρηση των μουσικών ιδιαιτεροτήτων κάθε τόπου. Θεωρούσε ότι είναι αναγκαίο να διαφυλάξουμε τον μουσικό
πλούτο του τόπου μας, να περισώσουμε το διαφορετικό, το ιδιόμορφο, και να αποφύγουμε την ισοπέδωση», δηλώνουν τα παιδιά του Μανώλης & Αντώνης Σαλούστρος.
Τη μουσική ιστορία του Παντελή και των γιών του, Μανώλη και Αντώνη, συνεχίζουν τα εγγόνια Παντελής, Μιχάλης και Μανώλης Σαλούστρος, γιοί του Αντώνη Σαλούστρου. Ο Παντελής παίζει κιθάρα, ο Μιχάλης ασχολείται με ηλεκτρονική μουσική στον υπολογιστή, και ο Μανώλης ο νεότερος παίζει και εκείνος λαγούτο, προσθέτει το Ερωτόκριτος 87,9fm.
Ο αείμνηστος αδελφός ήταν από χρόνια ένας απόλυτα συνεπής συνδρομητής της «Χ». Μάλιστα, και αυτό είναι πολύ σημαντικό και ενδεικτικό του ενδιαφέροντός του για τη «Χ»,ότι λίγες μέρες πριν τη πρωτοχρονιά, την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 2019, είχε πάρει τηλέφωνο στα γραφεία μας για να μας πληροφορήσει ότι είχε καταθέσει στην Εθνική Τράπεζα την συνδρομή του, για το 2020(!)
ανταποκρινόμενος σε σχετική έκκλησή μας προς όλους τους συνδρομητές μας, για έγκαιρη αποστολή της συνδρομής τους.
Έτυχε να είχα σηκώσει εγώ το τηλέφωνο.
-Αδελφέ Μανώλη, μου είπε, πριν από λίγο κατάθεσα την συνδρομή μου στην Εθνική.
-Εσύ αδελφέ Παντελή ήσουν πάντα συνεπής και με το παραπάνω, ήταν η απάντησή μου.
-Χρέος μου είναι, γιατί η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ αγωνίζεται για μας, μου ανταπάντησε.!
Και κάτι από τις προσωπικές μου αναμνήσεις.
Το καλοκαίρι του 2018 περιοδεύοντας Το Νομό Ηρακλείου, είχα επισκεφτεί τον Παντελή, στο Χωριό του, Μορόνι. Ήταν 90 ετών. Περπατούσε δύσκολα, με τη βοήθεια μπαστουνιού. Του είχα τηλεφωνήσει και με περίμενε. Με δέχτηκε, με την εκλεκτή και σεβαστή σύζυγό του, την Κυρία Κυριακή, που και εκείνη είχε σοβαρό πρόβλημά στο βάδισμα, με ανυπόκριτη ευγένεια και φιλόξενη
διάθεση. Μου προσέφεραν καφέ και ο μακαριστός Παντελής, παρά τα προβλήματά του δεν με άφηνε να φύγω αν δεν πηγαίναμε πρώτα στο αμπέλι του, όπου μου έκοψε γλυκύτατα σταφύλια «για το δρόμο»,όπως μου είπε. Δεν ήσουν μόνο δάσκαλος του λαούτου, αλλά με το ήθος σου υπήρξες και δάσκαλος στάσης ζωής, αδελφέ Παντελή.
Η «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ» και προσωπικά ευχόμαστε και προσευχόμαστε να έχεις καλό Παράδεισο αδελφέ.
Στη δε κυρά Κούλα, στα παιδιά και στα εγγόνια σου εκφράζουμε τα θερμά συλλυπητήρια μας. Ο πονος και η λύπη τους θα αμβλύνονται με τη σκέψη ότι η πλήρης ημερών βιωτή σου υπήρξε και πλήρης έργων πολιτισμού και παράδειγμα προς μίμηση.
*Χριστιανική φύλλο 1048 Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2020
