Στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο, οι Ιάπωνες διοργανωτές περιέλαβαν μια φαντασμαγορική απόδοση του τραγουδιού “imagine” (φαντάσου), που συνέθεσαν το 1971 το μέλος του συγκροτήματος των “Μπίτλς” (Σκαθάρια) Τζον Λένον και η ομοεθνής τους σύντροφός του Γιόκο Όνο. Η μουσική είναι γνωστή και διάσημη. Αξίζει όμως να δώσουμε λίγη προσοχή στους στίχους:
Imagine there’s no heaven (Φαντάσου πως δεν υπάρχει παράδεισος)/Ιt’s easy if you try (Εύκολο είναι αν προσπαθήσεις)
No hell below us (Ούτε κόλαση κάτω από μας)/Above us, only sky (Από πάνω μας, μόνον ουρανός)
No hell below us (Ούτε κόλαση κάτω από μας)/Above us, only sky (Από πάνω μας, μόνον ουρανός)
Imagine all the people (Φαντάσου όλους τους ανθρώπους)/Livin’ for today (Να ζούνε για το σήμερα)/Ah (Αχ)
Imagine there’s no countries (Φαντάσου πως δεν υπάρχουν χώρες)/It isn’t hard to do (Δεν είναι δύσκολο)
Nothing to kill or die for (Τίποτα για το οποίο να πρέπει να σκοτώσεις ή να σκοτωθείς)/And no religion, too (Κι ούτε θρησκεία)
Nothing to kill or die for (Τίποτα για το οποίο να πρέπει να σκοτώσεις ή να σκοτωθείς)/And no religion, too (Κι ούτε θρησκεία)
Imagine all the people (Φαντάσου όλους τους ανθρώπους)/Livin’ life in peace (Να ζουν ειρηνικά)
You (Εσύ)/You may say I’m a dreamer (Εσύ μπορεί να με λες ονειροπόλο)/But I’m not the only one (Αλλά δεν είμαι ο μόνος)
I hope someday you’ll join us (Ελπίζω κάποια μέρα νάρθεις μαζί μας)/And the world will be as one (Κι ο κόσμος θα γίνει ένα)
You (Εσύ)/You may say I’m a dreamer (Εσύ μπορεί να με λες ονειροπόλο)/But I’m not the only one (Αλλά δεν είμαι ο μόνος)
I hope someday you’ll join us (Ελπίζω κάποια μέρα νάρθεις μαζί μας)/And the world will be as one (Κι ο κόσμος θα γίνει ένα)
Imagine no possessions (Φαντάσου να μην υπάρχει ιδιοκτησία)/I wonder if you can (Αναρωτιέμαι αν μπορείς)
No need for greed or hunger (Ούτε ανάγκη για απληστία ή πείνα)/A brotherhood of man (Μια αδελφότητα ανθρώπων)
No need for greed or hunger (Ούτε ανάγκη για απληστία ή πείνα)/A brotherhood of man (Μια αδελφότητα ανθρώπων)
Imagine all the people (Φαντάσου όλους τους ανθρώπους)/Sharing all the world (Να μοιράζονται τον κόσμο)
You (Εσύ)/You may say I’m a dreamer (Εσύ μπορείς να λες ότι είμαι ονειροπόλος)/But I’m not the only one (Αλλά δεν είμαι ο μόνος)
I hope someday you’ll join us (Ελπίζω κάποια μέρα νάρθεις μαζί μας)/And the world will live as one (Κι ο κόσμος θα γίνει ένα).
You (Εσύ)/You may say I’m a dreamer (Εσύ μπορείς να λες ότι είμαι ονειροπόλος)/But I’m not the only one (Αλλά δεν είμαι ο μόνος)
I hope someday you’ll join us (Ελπίζω κάποια μέρα νάρθεις μαζί μας)/And the world will live as one (Κι ο κόσμος θα γίνει ένα).
Ο υλισμός και ο μηδενισμός των στίχων του άσματος, μεταφυσικός αλλά ακόμη και ιδεολογικός, είναι παραπάνω από διακηρυγμένος: Ούτε παράδεισος, ούτε κόλαση, ούτε θρησκείες, ούτε χώρες ούτε οτιδήποτε κάποιος να αξίζει να θυσιαστεί. Σύμφωνα με τη λογική του άσματος, όταν αυτά τα “δεινά” εκλείψουν, ως δια μαγείας ο κόσμος θα γίνει ονειρεμένος, ενωμένος, ειρηνικός, κοινό κτήμα όλων των ανθρώπων, χωρίς πείνα και απληστία. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Πολλοί νέοι της εποχής του Μάη του 68 και της δεκαετίας του 1970, επηρεάστηκαν και σημαδεύτηκαν από αυτού του είδους το μηδενισμό, παρασυρόμενοι από τη γοητεία του προβαλλόμενου οράματος. Όταν μπήκαν στην παραγωγή έπαψαν να είναι οραματιστές. Τους έμεινε όμως η αποδόμηση της πίστης σε θρησκεία, πατρίδα, σε κάθε σημείο αναφοράς πέρα από το “εγώ”. Κι αυτό δημιούργησε μια νέα γενιά πιο αδίστακτων τεχνοκρατών, μια νέου τύπου ιθύνουσα τάξη χωρίς ηθικούς φραγμούς, που πήρε στα χέρια της τις τύχες του πλανήτη. Ο συγγραφέας Βασίλης Ραφαηλίδης, προερχόμενος από το μαρξιστικό χώρο, είχε γράψει για την πολυτιμότητα των ιδεωδών, που, όσο και αν είναι δύσκολα στην επίτευξή τους, είναι πολύτιμοι και αναντικατάστατοι οδοδείκτες στην πορεία του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Η Παγκοσμιοποίηση είναι σε μεγάλο βαθμό η πραγμάτωση της ονειροφαντασίας του “imagine”, τουλάχιστον για την παγκόσμια ιθύνουσα τάξη που την απολαμβάνει και επωφελείται από αυτήν. Τα σύνορα καταργήθηκαν, η θρησκεία δεν είναι πλέον απαραίτητη στο ιδεολογικό οπλοστάσιο όπως στον Ψυχρό Πόλεμο, το ατομικό συμφέρον είναι υπέρτατη αξία, αφού δεν αξίζει να θυσιαζόμαστε για κάτι άλλο ή για κάποιον άλλον. Εδώ βρίσκεται και το σπέρμα της απληστίας, η οποία όχι μόνο δεν καταργείται, αλλά εκτρέφεται από την ατομοκρατία.
Πίσω από το “ροζ συννεφάκι” των εν λόγω “ρομαντικών” ονείρων και οραμάτων κρύβεται η άνοδος των ανισοτήτων, η υπερσυγκέντρωση πλούτου στα χέρια λίγων, η εξαθλίωση όλο και περισσότερων ανθρώπων που τίθενται εκτός συστήματος. Δυστυχώς, αν και η νεανική εξέγερση του Μάη του ’68 ξεκίνησε με αξιόλογες φιλοσοφικές αναφορές και με κριτική στον κυρίαρχο επιστημονισμό και σε αμφότερα τα συστήματα, στην πορεία το αστικό σύστημα, όπως το έκανε πάντα με τρόπο συστηματικό και δόλιο, κατάφερε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία να αφομοιώσει εκδοχές ανώδυνες για το ίδιο και μάλιστα επωφελείς για τη διαιώνισή και σκλήρυνσή του. Κι ο ίδιος ο Λένον εξάλλου, καιρό αφού είχε απαρνηθεί την κληρονομιά των Beatles, είχε αντιληφθεί ότι το Imagine “ζαχαρωνόταν” και γινόταν, έτσι αφομοιωμένο, αποδεκτό από διάφορες δυνάμεις, που και τελικά προσάρμοσαν τις ιδέες του στο δικό τους πρόταγμα.
Έτσι, σε ό,τι αφορά ειδικότερα τη φαντασία, βρίσκει απίστευτο έδαφος στη φαντασιακή οικονομία και στην ποικιλία των χρηματοοικονομικών προϊόντων που κυκλοφορούν, η οποία υπερβαίνει κατά πολύ το μέγεθος της πραγματικής οικονομίας.
Οι αείμνηστοι Τζων Λένον και Γιόκο Όνο δηλώνουν δύσκολο να φανταστούν κόσμο χωρίς ιδιοκτησία. (Ενώ να τον φανταστούν χωρίς Παράδεισο και Κόλαση ήταν “ευκολάκι”).
Κι όμως, η κοινοκτημοσύνη ήταν πραγματικότητα στην πρώτη χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων, ενώ παραμένει πραγματικότητα στα κοινόβια μοναστήρια. Και η ακτημοσύνη χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει πολλούς ασκητές και αγίους της Ορθοδοξίας. Δεν χρειάζεται, κατά συνέπεια, να επιστρατεύσουμε και πολλή φαντασία.
Όσοι ακούσαμε το Ευαγγέλιο της γ΄ Κυριακής του Ματθαίου, “Μὴ οὖν μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον· ἡ γὰρ αὔριον μεριμνήσει τὰ ἑαυτῆς· ἀρκετὸν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς.” (Ματθ. στ’, 34), δεν έχουμε ανάγκη από προτροπές να φανταστούμε τους ανθρώπους “να ζούνε για το σήμερα”. Με την έννοια ότι δεν καταργούμε το “σήμερα”, προσμένοντας το “αύριο”. Το κακό είναι, ότι όταν κανείς πιστεύει ότι όλα τελειώνουν στον τάφο, η προτροπή “να ζούμε για το σήμερα” σημαίνει κατάργηση του “αύριο”.
Το γεγονός και μόνον ότι το άσμα ” Imagine” επιλέχθηκε για την εναρκτήρια τελετή της Ολυμπιάδας του Τόκιο, δείχνει ότι στην πραγματικότητα, τίποτε ανατρεπτικό και επαναστατικό δεν περιλαμβάνει. Αντίθετα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένας “Ύμνος στην Παγκοσμιοποίηση”. Περίβλημα ευγενών ιδεών με απάνθρωπο υπόστρωμα και σκληρό πυρήνα.
