Τέλος του περασμένου Οκτώβρη, είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ για μια εβδομάδα στην Αλβανία. Το βαφτιστήρι μου, Γιάννης Σταμπολίου, από το χωριό Μπουναβί Αυλώνας Αλβανίας, θα πήγαινε να μαζέψει τις ελιές του και έτσι ήλθε η πρόσκληση.

-Νονέ, την Τετάρτη, 27 Οκτωβρίου το πρωί, φεύγω για την Αλβανία, να μαζέψω τις ελιές μου. Έρχεσαι;

–  Έρχομαι Γιάννη!

Και έκανα πολύ καλά, γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να ξαναδώ την Αλβανία και ειδικά την περιοχή της Αυλώνας και να συγκρίνω. Πάλι ο Γιάννης με τον αδελφό του τον Χαρίλαο με είχαν καλέσει και φιλοξενήσει, στην Αυλώνα το 1994, τότε που ήταν ακόμα νωπό το αποτύπωμα του καθεστώτος Χότζα.

Τι είχα δει τότε και τι είδα σήμερα;

  Τότε:

-Κάθε τόσο, έβλεπες μπροστά σου και από ένα πολυβολείο και μέσα στην πόλη και στα χωριά! Η Αλβανία, κατά το καθεστώς, κινδύνευε και από την Γιουγκοσλαβία και από την Ελλάδα, έτσι κάθε πολίτης έπρεπε να είναι με το όπλο παρά πόδας!

– Η γενική εικόνα σε πόλεις και χωριά ήταν εικόνα εγκατάλειψης και ερημιάς. Βρώμικες πολυκατοικίες, δρόμοι- καρόδρομοι, εργοστάσια κλειστά και ερηπωμένα, μπακάλικα με άδεια ράφια.

-Η μαφία των διαβατηρίων, σε στενή συνεργασία με αστυνομικά όργανα και τελωνειακούς υπαλλήλους, ένθεν και ένθεν των συνόρων,  οργίαζε σε βάρος εκατοντάδων χιλιάδων Αλβανών που αγωνιωδώς ζητούσαν να βρουν οδό διαφυγής προς άλλη Χώρα.

– Οι άνθρωποι με τους οποίους επικοινώνησα, ήταν, μέσα στη φτώχεια και την ανέχεια τους, φιλότιμοι, φιλόξενοι και ευγενείς. Έκαναν το παν για να με ευχαριστήσουν.

  Σήμερα:

• Τα πολυβολεία του Χότζα, που ήταν εργαλείο του συστήματος για να εμφυτέψει το φόβο στον πολίτη, ότι τάχα κινδυνεύει από τον έξωθεν εχθρό και έτσι να δικαιολογήσει τη στρατικοποίηση της δημόσιας και προσωπικής ζωής έχουν εξαφανιστεί. Δεν απειλούσαν εξάλλου κανένα, πλην τον ίδιο τον Αλβανικό λαό. Τη θέση τους έχουν πάρει όμως βάσεις της Τουρκίας, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ! Αυτές οι βάσεις, ιδιαίτερα οι τουρκικές, αποτελούν, προφανώς, απειλή για την Ελλάδα. Με δεδομένο μάλιστα, ότι οι μισοί σχεδόν Αλβανοί μετανάστες ζουν εργαζόμενοι στη Χώρα μας και μάλιστα αρκετοί έχουν πάρει και την ελληνική υπηκοότητα, τότε οι τουρκικές βάσεις στην Αλβανία, δεν συνιστούν απλώς μια απαράδεκτη πολιτική της αλβανικής ηγεσίας, σε βάρος της Ελλάδας, αλλά και απειλή σε βάρος των Αλβανών πολιτών που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική Κοινωνία.
• Η Αυλώνα, παραθαλάσσια πόλη, όπως το Ηράκλειο, δεν έχει από άποψη εμφάνισης καμιά σχέση με την κατάσταση της το 1994. Στο Κέντρο, ωραίοι και άνετοι λεωφόροι, με διάπλατα και κατακάθαρα δενδροφυτευμένα πεζοδρόμια. Πολυτελή κτίρια Υπηρεσιών, Κατοικιών, Εστιατορίων, Καφετεριών κ.λπ. Περιποιημένες παραλίες. Είναι φανερό ότι έχουν πέσει πολλά χρήματα για τη ριζική, σε σχέση με το 1994, αλλαγή της όψης της πόλης. Χρήματα από την Ε.Ε., από τους  Αλβανούς μετανάστες, αλλά και από τη μαφία.
• Τη μαφία των διαβατηρίων, που τώρα δεν έχει αντικείμενο δράσης, έχει διαδεχθεί η μαφία του οργανωμένου εγκλήματος των ναρκωτικών! Πολλά από τα πολυτελή κτίρια, που κοσμούν την Αυλώνα, κατά πληροφορίες, ανήκουν ή ελέγχονται από τη μαφία!
• Στα Χωριά είναι εμφανής η αλλαγή που έχει επέλθει κυρίως από τους μετανάστες και όχι τόσο  από το Κράτος. Οι αποταμιεύσεις του πολύχρονου κόπου τους στα ξένα, επενδύονται σε ευπρόσωπα και άνετα σπίτια, στολίδια του Χωριού. Οι δρόμοι όμως και οι υποδομές δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει ουσιωδώς. Οι κρατικές επενδύσεις έχουν γίνει σε κεντρικούς άξονες, όχι όμως και στην περιφέρεια.
• Οι άνθρωποι, πάντα φιλόξενοι και με ζεστή καρδιά. Οι μεγαλύτεροι έχουν ένα καημό. Εκείνοι έχτισαν τα ωραία και μεγάλα, όπως είπαμε, σπίτια και επέστρεψαν στις πατρογονικές τους εστίες. Βλέπουν όμως τα παιδιά και τα εγγόνια τους σκορπισμένα σε διάφορες Χώρες και με λίγες πιθανότητες επαναπατρισμού.
• Σε γενικές γραμμές και χωρίς οι εκτιμήσεις μου να προκύπτουν από μια συστηματική μελέτη, αλλά απλώς από μια σύντομη ταξιδιωτική ματιά, η σημερινή εικόνα, «το απ’ έξω» της Αλβανίας, που είδα, είναι σαφώς διαφορετικό, προς το καλύτερο, από εκείνο του 1994. Για «το από μέσα» όμως υπάρχουν πολλά ερωτηματικά, το κατά πόσο και σε ποιο ποσοστό αυτό το «καλύτερο» έχει περάσει στην καθημερινότητα των λαϊκών τάξεων. Βέβαιο είναι ότι ο πλούτος της Χώρας έχει περάσει σε ξένα- καπιταλιστικά χέρια. Η ανάπτυξη που πραγματοποιείται υπηρετεί αυτά τα κέντρα. Προοπτική  επαναπατρισμού των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών, νέων σε ηλικία Αλβανών, δεν είναι ορατή  για το εγγύς μέλλον. Η εξάρτηση της πολιτικής και κατά συνέπεια και της κοινωνικής  ζωής από ξένα ιμπεριαλιστικά κέντρα (Τουρκία, ΝΑΤΟ, Γερμανία), ναρκοθετεί την αναγκαία για τους λαούς πορεία στενής φιλίας, συνεργασίας και συνύπαρξης

  Μανώλης Μηλιαράκης