Με αφορμή τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί από την κυβέρνηση Ερντογάν, η ΧΔ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
- Καταδικάζουμε την μετατροπή σε τζαμί της Ιεράς Μονής Σωτήρος Χριστού της Χώρας από την Κυβέρνηση Ερντογάν, μετά την ανάλογη ενέργεια με την Αγία Σοφία. Έχει προηγηθεί, πιο αθόρυβα, η μετατροπή και άλλων ορθόδοξων χριστιανικών μνημείων σε τεμένη στην Τουρκία.
- Με δεδομένο ότι οι χώροι λατρείας για τους Μωαμεθανούς της Τουρκίας αφθονούν, η μετατροπή αυτή των ορθόδοξων χριστιανικών τόπων λατρείας και μνημείων μόνον ως πράξη μισαλλοδοξίας μπορεί να χαρακτηρισθεί.
- Η απόδοση των χώρων αυτών στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, συνεχιστή της παράδοσης αυτών που τους δημιούργησαν, για να λειτουργήσουν για το σκοπό που δημιουργήθηκαν, είναι για μας η δίκαιη λύση. Μια θέση που έχει στηριχτεί και από φωτισμένες προσωπικότητες του ισλαμικού χώρου. Υπό τι σημερινές, όμως, περιστάσεις, η λειτουργία τους ως μουσεία είναι ένας πρόσφορος τρόπος ανάδειξης των χαρακτηριστικών και των επιτευγμάτων του πολιτισμού που τα δημιούργησε.
- Η Μονή της Χώρας, όπως η ονομασία της μαρτυρεί, υπήρξε από τις απαρχές της δημιουργίας της Κωνσταντινούπολης, όταν ακόμα δεν είχαν χτιστεί τα τείχη του Θεοδοσίου.Όμως, η σημασία της είναι μεγάλη λόγω της διάσωσης της ολοκληρωμένης σειράς σπάνιων ψηφιδωτών και τοιχογραφιών του 14ου αιώνα, προτύπων για όλο τον Ορθόδοξο κόσμο της εποχής των Παλαιολόγων. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης που χρηματοδότησε την ανακαίνιση του ναού, εφοδίασε τη Μονή με πολύτιμη βιβλιοθήκη, καθιστώντας την πνευματικό κέντρο του ορθόδοξου κόσμου. Στα πλαίσια της ανακαίνισης έκτισε και νοσοκομείο, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι η κοινωνική πρόνοια ήταν στοιχείο της ορθόδοξης πνευματικότητας.Κατά την άλωση του 1453 η Μονή λεηλατήθηκε. Το 1511 μετατράπηκε σε τέμενος, μένοντας γνωστή ως «Καχριέ Τζαμί». Το 1958, έγινε μουσείο.
- Η Μονή της Χώρας θεωρείται και από άποψη καλλιτεχνική ως κορυφαίας σημασίας για την εκκλησιαστική τέχνη, όπως αυτή αναπτύχθηκε ιστορικά στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Τα ψηφιδωτά της Μονής της Χώρας, της υστεροβυζαντινής περιόδου των Παλαιολόγων, εκτός του ότι είναι μεγάλης θεολογικής σημασίας για την εικονογράφηση της ζωής της Παναγίας μέσα από Κανονικές και έγκυρες Απόκρυφες πηγές κ.λπ., θεωρούνται εφάμιλλα αυτών της Ραβέννας. Θυμίζουμε ότι κορυφαία έργα της αρχαιοελληνικής παγανιστικής τέχνης, παρά τις συγκρούσεις Χριστιανών-Παγανιστών και τις διώξεις που υπέστησαν οι πρώτοι, διατηρήθηκαν ως είχαν από τους Χριστιανούς Αυτοκράτορες όπως ο Μ. Κωνσταντίνος. Παράδειγμα είναι το Χρυσελεφάντινο Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, το οποίο διατηρήθηκε ως μνημείο πολιτισμού για αιώνες μέχρι που κάηκε σε πυρκαγιά και μάλιστα ιστορικοί τονίζουν πως καθίσταντο απόλυτα σεβαστά ως τέτοια από τον εκχριστιανισμένο λαό της Αυτοκρατορίας. Το ίδιο ισχύει ακόμη και για περικαλλή πολιτιστικά μνημεία που ανάγονται στην περίοδο της Οθωμανικής Κατοχής, τα οποία, όπως μπορούμε να δούμε σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, μικρότερες και μεγαλύτερες, έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα και συντηρούνται με επιμέλεια, χωρίς να έχουν μετασχηματιστεί σε εκκλησίες, παρά το ότι αποτέλεσαν έργα κατακτητή.
- Παρά τις απατηλές δεσμεύσεις της Κυβέρνησης Ερντογάν, ένα μήνα μετά τη λειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τεμένους, τα εκεί ψηφιδωτά και τοιχογραφίες παραμένουν συνεχώς καλυμμένα και δεν είναι προσβάσιμα στους επισκέπτες. Ανάλογη εξέλιξη στη Μονή της Χώρας θα είναι τεράστια απώλεια για τον παγκόσμιο πολιτισμό.
- Καλούμε τη διεθνή κοινότητα να πιέσει την Κυβέρνηση Ερντογάν να αναθεωρήσει την πολιτική της απέναντι στα ορθόδοξα χριστιανικά μνημεία, ιδίως αυτά που λογίζονται ως μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού και προστατεύονται από την «Ουνέσκο», όπως η Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας. Ιδιαίτερη είναι η υποχρέωση των χωρών με ορθόδοξη παράδοση, όπως η Ρωσία, να ασκήσουν τη δέουσα πίεση.
- Ό,τι και να πράττουν ο Ερντογάν και οι εθνικιστές σύμμαχοί του αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία των μνημείων του ορθόδοξου πολιτισμού, δεν μπορούν να αλλάξουν την Ιστορία. Το μόνο που πετυχαίνουν, είναι να υπενθυμίζουν πως αισθάνονται ότι έχουν έρθει ως κατακτητές και όχι ως δημιουργοί πολιτισμού.
Από το Γραφείο Τύπου της Χ.Δ.
ΦΩΤΟ: Ο Θεόδωρος Μετοχίτης παραδίδει την ανακαινισμένη εκκλησία στο Χριστό.
