† ΓΙΑΝΝΗΣ Μ. ΠOΥΓOΥΝΙΑΣ (1940-2024)

Ο Γιάννης Μ. Πουγούνιας (1940-2024), ο φιλόλογος, ο ποιητής του Αιγαίου και της Ρωμιοσύνης, ο θεατρικός συγγραφέας, ο μυθιστοριογράφος και ερμηνευτής της Γραφής μας αιφνιδίασε, γιατί μας έστειλε αργά το μήνυμα της αποδημίας του, για να μην τον κλαύσουμε πολύ ή μάλλον να γλυκάνουμε το θρήνο του μισεμού του στην Άνω Ιερουσαλήμ, της Βασιλείας της
Αγίας Τριάδας, πολύ ψηλότερα από την Παλαιστίνη των σφαγών και της τυραννίας.
Πράγματι, ο Γιάννης Πουγούνιας, αν κρατούσε ζωντανό το πνεύμα του, θα κατήγγειλε το έγκλημα σε βάρος του Παλαιστινιακού Λαού, όπως έπραξε στο παρελθόν και θα καλούσε όλ ους τους Έλληνες αγωνιστές της ελευθερίας να υπερασπιστούν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων και τη δικαιοσύνη του Θεού.
Ο Γιάννης Πουγούνιας έφυγε από τη ζωή στις 10 Οκτωβρίου 2024 και κοιμήθηκε στο σπίτι του στην Κάλυμνο. Μερικές μέρες πριν είχε δυσκολίες έκτακτες και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο. Βελτιώθηκε λίγο η κατάστασή του και τον επανέφεραν στο σπίτι του. Όμως επιδεινώθηκε και πάλι η υγεία του και σύντομα απεβίωσε. Τα τελευταία χρόνια ατόνησε η μνήμη του και περιορίστηκε η κίνησή του.
Ευχόμαστε ο Θεός να τον αναπαύει εν Χώρα Ζώντων, όπου ήθελε να φθάσει σε όλη του τη ζωή, γιατί αγωνιζόταν για μια
επίγεια Εκκλησία δικαιοσύνης και αγάπης και προσδοκούσε την ουράνια Βασιλεία του Πνεύματος, για την οποία ενσαρκώθηκε και αναστήθηκε ο Χριστός, ξαναδίνοντας ελπίδες βεβαιότατες στους ανθρώπους. Στους οικείους του εκφράζουμε τα εγκάρδια συλλυπητήριά μας και ευχόμαστε δύναμη και υπομονή από τον Θεό και, ας μας συγχωρέσουν, εκμυστηρευόμαστε τα κατά Χριστόν συγχαρητήριά μας, γιατί ο Γιάννης υπηρέτησε επάξια την παιδεία και διακόνησε με ζήλο τον πολιτισμό και το πνεύμα της Ορθοδοξίας.
Ο Γιάννης Πουγούνιας γεννήθηκε στην Κάλυμνο από χριστιανική οικογένεια. Έζησε την ιταλική κατοχή και εξέφρασε τα βιώματά του σε διηγήματά του και άλλες αφηγήσεις. Περιέγραψε κάποια περιστατικά του «Κρυφού Σχολειού» τωνΔωδεκανήσων. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όμως μελετούσε με ζήλο και τη σοφία της Αγίας Γραφής και των πατέρων.
Απέκτησε μια ευλογημένη οικογένεια. Η γυναίκα του Ευαγγελία σπούδασε δασκάλα και μαθηματικός. Τα παιδιά του επαγγέλλονται τον πνευμονολόγο ιατρό ο Μιχάλης, την ιατρό επίσης η Καλλιόπη και την τοπογράφο-μηχανικό η Κατερίνα. Ο αδελφός του Ηλίας είναι, επίσης, ιατρός, χριστιανοδημοκράτης από τα φοιτητικά του χρόνια. Ο αδελφός και μακαριστός Γιάννης ήταν συνάδελφος και υπήρξαμε συμφοιτητές και καρδιακοί φίλοι. Με τίμησε με τη μακρόχρονη φιλία του από το 1959. Αγάπησε όμως πνευματικά, με ζήλο επαναστατικό την Χριστιανική Δημοκρατία, στην οποία αφιέρωσε, όπως και στους γονείς του, το τελευταίο βιβλίο του «Την επί του Όρους Ομιλία», ερμηνευτικό δοκίμιο: Γράφει στον πρόλογό του:
«Ήθελα εδώ να προσθέσω ότι στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1957-1962) δέθηκα με φιλία αδελφική με τον συμφοιτητή μου Αθανάσιο Κουρταλίδη, που με εγνώρισε με την Χριστιανική Δημοκρατία. Μαζί του παρακολουθούσαμε ομιλίες του Ν. Ψαρουδάκη στα Γραφεία της Χ.Δ., μαζί ήμασταν σε φοιτητικές εκδρομές και αποτελέσαμε ιδρυτικά στελέχη της Ε.Χ.Ο.Ν. (Ελληνική Χριστιανοδημοκρατική Οργάνωση Νέων). Ο αδελφός Α.Κ., αργότερα με βοήθησε στην έκδοση βιβλίου μου από τις Εκδόσεις «ΜΗΝΥΜΑ». Και σήμερα του εμπιστεύτηκα τη φροντίδα αυτού του βιβλίου. Τον ευχαριστώ αδελφικά», (2020, Αθήνα, 6.8). Στον ίδιο τόμο του αντιπροσφέρω ένα «επιλογικό σημείωμα», όπου προσθέτω και ελάχιστα για την προσωπικότητά του.

Το έργο του

Το έργο του, η προσφορά του είναι δύσκολο να περιγραφεί, γιατί προέχει η θερμότητα και το πνευματικό βάθος και η ιστορική συνείδηση της διδαχής του. Όμως θα επιχειρήσω μια σκιαγράφηση των δημοσιευμένων εργασιών του στην Αθήνα και στην Κάλυμνο, όπως μνημονεύονται στις σελίδες 229-230 του αναφερθέντος δοκιμίου του. Βιβλία Λογοτεχνικά, ποιοτικά και πεζά, Διδακτικά και Παιδαγωγικά, Ιστορικά, η σειρά «Καλυμνιάδα» (5 τόμοι) και η «Επί του Όρους Ομιλία». Θα ήθελα να αναφέρω επιλεκτικά χαρακτηριστικά έργα του: Ποιητική συλλογή «Η νέα γενεά των Ελλήνων» (1962), όπου τον εμπνέει το χριστιανοδημοκρατικό όραμα των νέων για μια κοινωνία δικαιοσύνης, με έντονη την επίδραση του Ν. Ψαρουδάκη, προέδρου της Χ. Δημοκρατίας.
«Μεγαλοβδομάδα της Ελλάδας, 1967-1974» (1984), όπου εκφράζει την ντροπή της δικτατορίας και τον καημό της ελευθερίας, από την Χούντα, που τον είχε απολύσει. Γι’ αυτό το έργο έγραψε ο μακαριστός πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός.
Συλλογή «Πολύπτυχο της Ρωμιοσύνης» (1997) με πρόλογο Στ. Παπαθεμελή. Σ’ αυτό το πλατύτατο και βιωματικό έργο ζει τους σπουδαιότερους τόπους της Ελλάδας και της Ρωμιοσύνης με ποιήματα αισχύλειου πατριωτισμού, καθώς και τις πιο εμβληματικές μορφές της Ρωμηοσύνης. Γράφει ο Στ. Παπαθεμελής: Ο Γιάννης Πουγούνιας-Αιγαίος επιχειρεί την ποιητική σύλληψη του θαύματος που ονομάζεται ελληνική διάρκεια. Η ποιητική σύνθεση του Πουγούνια είναι άσκηση πατριδογνωσίας και ανθρωπογνωσίας της Ρωμιοσύνης και καταλήγει εθνικής αυτογνωσίας. Μέγιστον μάθημα».
Από τα μυθιστορήματα μνημονεύω μόνο το: «Η ζωή και ο θάνατος του υπουργού Κομνηνού» (2003, εκδ. ΑΡΜΟΣ), ένα έργο πολιτικής και χριστιανικής σύνθεσης, που το χαρακτηρίζει μια σπάνια πρωτοτυπία. Έγραψε ένα τόμο για τους «Καλύμνιους Ιεράρχες» (1980), όπου φαίνεται η σχέση του με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τον τόπο του.
Στο έργο του «Ρωμιοσύνη» η Μεγάλη Ιδέα του Γένους προσεγγίζει το πολιτικό πρόβλημα των Βαλκανίων, όπως φαίνεται από τον υπότιτλο: «Από την Ενωμένη Ευρώπη στη Συνομοσπονδία των Βαλκανικών λαών» (1995, εκδ. ΜΗΝΥΜΑ).
Εδώ προβάλλει μια νέα μεγάλη ιδέα της Ρωμιοσύνης ως συνδετικό κρίκο με τους λοιπούς βαλκανικούς λαούς σε αντιπαράθεση με την κεφαλαιοκρατική και ορθολογιστική τάση της Δύσης. Ο καθηγητής Νεοκλής Σαρρής στα εκτενή προλεγόμενά του «σ’ ένα μανιφέστο της οργής και της πίκρας», όπως λέει, εξετάζει την πολιτιστική και πολιτική πορεία των Ευρωπαϊκών Λαών και καταλήγει: «Οι λόγοι του Γιάννη Αιγαίου-Πουγούνια, ρομφαία δικαιοσύνης που τέμνει το γόρδιο δεσμό της εθνικής μας απραξίας.
Ως εγερτήριο στοχεύουν στην αφύπνιση όχι μόνο των ναρκωμένων ελληνικών συνειδήσεων αλλά και της ίδιας συνείδησης της Δύσης και ζητούν επίμονα να μετατραπούν σε πράξη».
Ο Γιάννης Πουγούνιας δημοσίευσε πλήθος διηγημάτων. Εξ άλλου στους πολυσέλιδους τόμους της «Καλυμνιάδας» (τόμος
Α΄ έως Ε΄) δημοσιεύονται πλήθος δοκιμίων για καλυμνιακά και μη θέματα καθώς και διηγημάτων. Όπως μου εμπιστευόταν, άφησε και πολλά αδημοσίευτα έργα, θεατρικά και άλλα. Μερικά μνημονεύει στο έργο του «Πολύπτυχα της Ρωμιοσύνης». Εξ άλλου, άφησε ανέκδοτη την ερμηνευτική εργασία του «Παραβολές του Κυρίου», που δεν μπόρεσε να δημοσιεύσει παρά την επιθυμία του.

Η επανάσταση της αγάπης

Θέλω να τελειώσω αυτή την κατάθεση ψυχής και φιλίας προς τον Γιάννη Πουγούνια με κάποιους λόγους του από την «Επί του Όρους Ομιλία»: «Η Ομιλία πάνω στο βουνό της Γαλιλαίας είναι η συγκεφαλαίωση και η βάση της ύλης Διδασκαλία του Θεανθρώπου. Είναι το Χριστιανικό Σύνταγμα. Οι λαοί για να κερδίσουν τα Συντάγματά τους, έχυσαν το αίμα τους σε σκληρές επαναστάσεις.
Το χριστιανικό όμως Σύνταγμα, που δόθηκε πάνω στο βουνό της Γαλιλαίας και γράφτηκε στις καρδιές μας με φλόγινα γράμματα, είναι το μόνο τέλειο Σύνταγμα, δοσμένο από το στόμα του Θεού, το οποίο θεμελιώνει τα δικαιώματα των ανθρώπων και του Λαού.
Το Σύνταγμα της μόνης αληθινής Επανάστασης, της Χριστιανικής» (σσ. 22-23) «Ο Ιησούς κηρύττει πιο πέρα από την ανοχή, την αγάπη προς του εχθρούς. Πέρα από την ανεξικακία, την ευεργεσία προς τους εχθρούς. Η αγάπη είναι η ουσία της Επανάστασή Του» (σ. 27)
«Η Επανάστασή μας ας αρχίσει… Η χρυσαυγή της Καινούργιας Ζωής γλυκοχαράζει…» (σ. 224)
Καλή συνάντηση και Ανάσταση, φίλε!

Ρωμιοσύνη!

Δεν είναι άλλη λέξη ομορφότερη!…
Ρωμαλέα λέξη κατακόκκινη!
μέσα της βροντούν τα τύμπανα και οι σάλπιγγες
και οι Ακάθιστοι Ύμνοι στην Υπέρμαχο Στρατηγό
για τα βυζαντινά νικητήρια και τα πορφυρογέννητα μεγαλεία,
αγκαλιασμένοι με τους Θούριους
για το βαλκανικό και πανανθρώπινο Όραμα του Ρήγα,
μαζί και με την ιαχή «Ελευθερία ή Θάνατος»
και το χουγιαχτό του Κολοκοτρώνη και του Μιαούλη
και τις βροντές στο Μεσολόγγι, στα Ψαρά και στο Αρκάδι,
από κοντά και η κλαγγή,
καθώς «ο Έλλην ξεσπαθώνει», αγκαλιά με τον Σέρβο
και τον Βούργαρο, στους βαλκανικούς θριάμβους,
και η κραυγή «Αέρα, α, α…» του Σαράντα,
με τα τραγούδια αντάμα της Αντίστασης
για τη «χιλιάκριβη τη Λευτεριά»!…
Γαλάζια μαυρομαντηλούσα λέξη, μέσα της φυλάει, αγίασμα,
όλο τον πόνο
από τις σκλαβιές,
από τις σφαγές.
από τις προσφυγιές.
του μαρτυρικού μας Γένους,
στο πρόσωπο της όλη η πονεμένη ευγένεια της βυζαντινής
Παναγιάς!
Ρωμιοσύνη η άγια και μαρτυρική Ορθοδοξία!
Είναι η αγία μεγαλομάρτυς η Πόλη μας,
η αγία μεγαλομάρτυς η Μικρασία μας,
η αγία μεγαλομάρτυς η Μακεδονία και Θράκη μας,
ο άγιος μεγαλομάρτυς ο Πόντος μας,
η αγία μεγαλομάρτυς η Κύπρος μας,
η αγία μεγαλομάρτυς η Βόρεια Ήπειρός μας
κι όλες οι άλλες βασανισμένες αδερφές, νησιά και χώρες
στο Αιγαίο μας και το Ιόνιο, μα και οι άλλες θυγατέρες
του Αίμου και της Μαύρης Θάλασσας και της καθ’ ημάς
Ανατολής…
Ρωμιοσύνη, η αληθινή Μεγάλη Ιδέα του Γένους,
Η Μάνα και η μόνη σώτειρα του Γένους των Ελλήνων!
Μα και ολάκερη η Οικουμένη
Μπορεί να γίνει, θα γίνει κάποτες.
Ρωμιοσύνη!…
Γ. Πουγούνια, 1997, Πολύπτυχο της Ρωμιοσύνης (πρόλ. Στ. Παπαθεμελής) Αθήναι εκδ. ΜΗΝΥΜΑ σσ. 12-3

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ 6.2.2025