• Η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΔΙΚΤΟ ΤΗΣ ΣΑΡΔΙΚΗΣ ΤΟΥ 311. Ο ΓΑΛΕΡΙΟΣ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΥΠΟΚΥΠΤΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ “ΕΠΙΜΟΝΗ” ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ

Ἀδιστάκτῳ τῇ πίστει ὁ Ἀθλοφόρος Χριστοῦ, τῶν τυράννων τὰ
θράση καταβαλὼν ἀνδρικῶς, ἀθλητικῶς τὸν πονηρὸν κατεπάλαισε·
καὶ τῶν βασάνων ἀμοιβήν, τὴν τῶν
θαυμάτων παροχήν, ἐδέξατο ἐκ
τοῦ μόνου, Θεοῦ τοῦ ἀγωνοθέτου·
ᾧ καὶ πρεσβεύει ἐλεηθῆναι ἡμᾶς.

(Ἀπὸ τὸν Ὄρθρο τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου)

Ἦταν καί δάσκαλος καί ἀπόστολος ὁ πάγκαλος, καί κανείς δέν μποροῦσε νά ἀντισταθεῖ στοῦ Δημητρίου «τή σοφία καί τό Πνεῦμα, μέ τό ὁποῖο μιλοῦσε» εἰδικά πρός ἐκείνους πού πολεμοῦσαν τόν Χριστό, εἶχε τό λόγο του ὡς κατάλληλο ἐργαλεῖο.

Ἐγώ καί τή στρατιωτική στολή καί τό δακτυλίδι στό χέρι καί τό ὑπατικό ἐπώμιο, τό ὁποῖο φοροῦσε ὁ Μάρτυρας, ὅταν ἔλαβε τό βαθμό ἀπό τόν τότε βασιλέα (Γαλέριο Μαξιμιανό), θεωρῶ ὅτι ὑπῆρξαν σύμβολα τοῦ διδασκαλικοῦ καί καθοδηγητικοῦ ἀξιώματος, πού τοῦ δόθηκε μυστικά ἀπό τόν ἀληθινό βασιλέα Χριστό. Γι’ αὐτό καί, ἀργότερα, ἡ Θεία χάρη θαυματούργησε πλούσια μέ τίς εὐχές του.

Ἀλλά ὁ ἀπό τήν ἀρχή ἀπατεών διάβολος προετοίμασε πρόωρα τό θάνατο τοῦ Μάρτυρα. Μόλις εἶδε τό ἀποτέλεσμα τῶν συμβόλων ἐκείνων, μή μπορώντας νά ὑποφέρει, ἐρεθίζει τούς ὑπηρέτες τῆς πλάνης ἐναντίον τοῦ ἀντιπάλου τῆς πλάνης. Αὐτοί, ἀφοῦ συνέλαβαν τόν διώκτη τῆς ἀπάτης τόν προσάγουν στό βασιλέα τῆς ἀπάτης, τόν Μαξιμιανό καί ἔτσι ὁ Δημήτριος κατέρχεται πρός τό στάδιο τοῦ μαρτυρίου, ὁ ἀπό παιδί γεμάτος ἄρρητα χαρίσματα, ὁ σέ ὅλα σοφός καί δίκαιος.

Γνωρίζω ὅτι ποθεῖτε νά μάθετε τό τρόπο τῆς κρατήσεως, πού καί πώς ἀναζητήθηκε καί συνελήφθηκε. Ὑπάρχει μία στοά, ὑπόγεια στό ναό τῆς Ἀειπαρθένου καί Θεομήτορος, πού ὀνομάζεται Καταφυγή. Σύμφωνα μέ παλαιό ἔθιμο σέ αὐτό τό σημεῖο ξεκινοῦν κάθε χρόνο τήν πανήγυρη τοῦ μεγαλομάρτυρος καί ἀπό ἐκεῖ ἀνερχόμενοι διά τῆς λεωφόρου μέ ὕμνους πρός αὐτόν ἀνεβαίνουν σέ αὐτό τό σημεῖο καί ὁλοκληρώνουν τή γιορτή. Ὅταν λοιπόν ἐπικρατοῦσε ἡ ἀσέβεια –ἐπειδή ἡ λατρεία τῆς εὐσεβείας δέν μποροῦσε νά ἀσκῆται ἐλεύθερα– ὁ Μάρτυρας πήγαινε σέ ἐκεῖνα τά ὑπόγεια, μετέδιδε στούς φοιτητές τήν οὐράνια διδασκαλία καί παρουσίαζε τή θρησκεία τῶν Χριστιανῶν καί τελοῦσε ἄφοβα τή λατρεία της, στούς καταφεύγοντας σέ αὐτόν, ὡς γαλήνιο λιμένα τῆς εὐσεβείας. Καί ἔτσι ὁ θειότατος Μάρτυρας ἦταν τότε καταφυγή ὅλων ὅσοι ἐπιθυμοῦσαν νά εὐσεβοῦν, ἀπό αὐτό δέ καί ὁ τόπος ὀνομάσθηκε Καταφυγή.

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς

ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΡΕΑ

Ἡ εἰκόνα ἀπὸ τὸ Πρωτάτο στὸ Ἅγιον Ὄρος

Τὸ ἄγνωστο “ἔδικτο” τῆς Σαρδικῆς τοῦ 311 μ.Χ.. Δύο χρόνια πρὶν τὸ ἔδικτο τῶν Μεδιολάνων, ὁ διώκτης τῶν Χριστιανῶν Γαλέριος Μαξιμιανὸς ἐπιτρέπει τὴν λατρεία τῶν Χριστιανῶν

Ὁ χειρότερος διώκτης τῶν Χριστιανῶν, ὁ Γαλέριος Μαξιμιανός, ὁ δολοφόνος μεταξὺ χιλιάδων ἄλλων τῶν ἁγίων Δημητρίου καὶ Νέστορος, ποὺ εἰσηγήθηκε τὸν διωγμὸ τοῦ 303 μΧ στὸν τότε προϊστάμενό του Διοκλητιανό, ἀφοῦ διαπίστωσε ὅτι οἱ Χριστιανοὶ δὲν κάμπτονταν ἀπὸ τοὺς διωγμούς, ἐπέτρεψε τὴ χριστιανικὴ λατρεία μὲ τὸ διάταγμα τῆς Σαρδικῆς. Ἡ διατύπωση βέβαια δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἀνεξιθρησκεία τοῦ διατάγματος τῶν Μεδιολάνων, ἀφοῦ ἐξακολουθοῦν νὰ διατυπωνονται οἱ μομφὲς κατὰ τῶν Χριστιανῶν. Ὅμως, ἀναγνωρίζεται ὅτι οἱ διωγμοὶ δὲν ἔχουν ἀποτέλεσμα, ὁπότε γίνεται ἀνεκτὴ ἡ λατρεία τῶν Χρστιανῶν, ἐφόσον συμμορφώνονται μὲ τὴ δημόσια τάξη. Μιὰ πρώτη νίκη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ τῶν χιλιάδων μαρτύρων, ποὺ ἐνέπνευσαν τὴν ἀντίσταση κατὰ τῆς τυραννίας:   

Μεταξύ άλλων διευθετήσεων που έχουμε πάντα συνηθίσει να κάνουμε για την ευημερία και την ευημερία της δημοκρατίας, θέλαμε παλαιότερα να φέρουμε τα πάντα σε αρμονία με τους αρχαίους νόμους και τη δημόσια τάξη των Ρωμαίων και να προνοήσουμε ότι ακόμη και οι Χριστιανοί που είχαν εγκαταλείψει την θρησκεία των πατέρων τους θα επανέλθουν στη λογική. Επειδή, πράγματι, οι ίδιοι οι Χριστιανοί, για κάποιο λόγο, είχαν επιμείνει σε μια τέτοια ιδιοτροπία και είχαν περιπέσει σε τέτοια παραφροσύνη, ώστε να μην υπακούουν στα θεσμοθετημένα κατά την αρχαιότητα, που κατά πάσα πιθανότητα οι πρόγονοί τους είχαν θεσπίσει πρώτοι. Αλλά κατά τη δική τους θέληση και ευχαρίστηση, δημιούργησαν νόμους για τον εαυτό τους, τους οποίους θα έπρεπε να τηρούν και συγκεντρώνουν κόσμο ποικίλης προέλευσης σε διάφορα μέρη, σε εκκλησίες. Τελικά, όταν εκδόθηκε ο νόμος μας για να συμμορφωθούν με όσα θεσπίσθηκαν κατά την αρχαιότητα, πολλοί υποτάχθηκαν από τον φόβο του κινδύνου, αλλά πολλοί υπέστησαν ακόμη και θάνατο. Κι όμως, επειδή οι περισσότεροι από αυτούς επέμειναν στην αποφασιστικότητά τους, και διαπιστώσαμε ότι ούτε σεβασμό και δέος που τους οφείλονταν στους θεούς έδειχναν, ούτε μπορούσαν να ασκήσουν τη λατρεία του Θεού των Χριστιανών, φερόμενοι με άκρα επιείκεια και στη βάση της σταθερής μας συνήθειας να δείχνουμε προς όλους ανοχή, σκεφτήκαμε ότι θα έπρεπε να επιδείξουμε το ταχύτερο την ανοχή μας και σε αυτούς, ώστε να είναι και πάλι Χριστιανοί και να πραγματοποιούν τις συνάξεις τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν κάνουν τίποτα αντίθετο στην καλή τάξη.

Αλλά θα υποδείξουμε στις αρμόδιες αρχές σε άλλη επιστολή τι πρέπει να κάνουν.

Ως εκ τούτου, με αυτήν μας την ανοχή, θα μπορούν να προσεύχονται στον Θεό τους για την ασφάλειά μας, για την ασφάλεια της Πολιτείας και για τη δική τους, ώστε η Πολιτεία να συνεχίσει χωρίς να πλήττεται από οποιαδήποτε πλευρά, και εκείνοι να μπορούν να ζήσουν με ασφάλεια στα σπίτια τους.

Το διάταγμα αυτό δημοσιεύεται στη Νικομήδεια την προηγουμένη των Καλενδών του Μαΐου, κατά την όγδοη υπατεία μας και τη δεύτερη του Μαξιμίνου.

Lactantius, De Mort. Pers. ch. 34, 35. Opera, ed. O. F. Fritzsche, II, P. 273. (Bibl. Patt. Ecc. Lat. XI, Leipzig, 1844.)