“Θεωρώ όμως ότι είναι κοινός τόπος στην Ευρώπη, κ. Κωβαίο, ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αλλάξει και ότι δεν μπορούμε πια να είμαστε δεσμευμένοι από σκληρούς ανελαστικούς στόχους τους οποίους τελικά λίγες χώρες μπορούν να υπηρετήσουν και που δημιουργούν συνθήκες αυτοτροφοδοτούμενων κρίσεων. Θα γίνει αυτή η συζήτηση. Θα είναι η επόμενη μεγάλη πολιτική συζήτηση η οποία θα γίνει το 2022.” Η απάντηση αυτή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε ερώτηση του δημοσιογράφου της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ Άγγελου Κωβαίου, σε σχέση με τις “δυσάρεστες προσαρμογές” που θα απαιτηθούν μόλις επανέλθει το καθεστώς των δημοσιονομικών περιορισμών στην Ε.Ε. το 2023 που ορίζεται από το “Σύμφωνο σταθερότητας”, που υπογράφτηκε για την εφαρμογή της συνθήκης του Μάαστριχτ και έχει τεθεί σε αναστολή λόγω των συνεπειών της πανδημίας.
Η τοποθέτηση αυτή του κ. Μητσοτάκη πέρασε στα “ψιλά” σε σχέση με άλλα τρέχοντα θέματα. Είναι, όμως, κατά τη δική μας εκτίμηση, η σημαντικότερη είδηση που προκύπτει από την εφετεινή καθιερωμένη συνέντευξη της Θεσσαλονίκης. Έχει καταστεί “κοινός τόπος” στην Ε.Ε. ότι το “Σύμφωνο Σταθερότητας”, το ιερότερο “δόγμα” των λειτουργών της Ευρωκρατίας, των λογιστών των Βρυξελλών και του Βερολίνου, έχει αποτύχει. Και υπάρχει ισχυρή τάση που πιέζει για αλλαγή του, διαφορετικά δεν θα έπαιρνε την πρωτοβουλία ο κ. Μητσοτάκης να τολμήσει τέτοια πρόβλεψη. Με βάση τις προβλέψεις του εκβιάζονται πολλές κυβερνήσεις να κάνουν περικοπές σε βάρος του κοινωνικού κράτους, υιοθετώντας αντιαναπτυξιακές πολιτικές λιτότητας, που καταδικάζουν ολόκληρες κοινωνίες σε παρακμή.
Για “σκληρούς ανελαστικούς στόχους τους οποίους τελικά λίγες χώρες μπορούν να υπηρετήσουν και που δημιουργούν συνθήκες αυτοτροφοδοτούμενων κρίσεων” μίλησε ο κ. Μητσοτάκης. Για “ζουρλομανδύα” έχουμε κάνει λόγο εμείς, σε επανειλημμένα δημοσιεύματα και ανακοινώσεις. Για να μη ξεχνάμε, όπως φαίνεται να παραβλέπει ο κ. Μητσοτάκης στην τοποθέτησή του, ότι για την Ελλάδα “ζουρλομανδύας” είναι “διπλός”, ενισχυμένος από τις πρόσθετες μνημονιακές προβλέψεις. Κατά συνέπεια, ακόμα και αν απλώς αλλάξει το “Σύμφωνο Σταθερότητας”, δεν είναι διόλου απίθανες οι “δυσάρεστες προσαρμογές” για την Ελλάδα το 2023.
Είχαμε αναδείξει σε ανάρτηση του περασμένου Μαρτίου τη σημασία της αναστολής του “Συμφώνου Σταθερότητας”. Καθώς και τις συζητήσεις για την ανάγκη ολοκληρωτικής κατάργησής του που άνοιξαν, με αφορμή την εξέλιξη αυτή. Με την αντικατάσταση της λογικής των “ανελαστικών στόχων” που περιέγραψε και ο κ. Μητσοτάκης, με τη λογική των γενικών κατευθύνσεων, προσαρμοζόμενων στην πραγματικότητα της κάθε χώρας, η οποία έχει προταθεί από “δεξαμενή σκέψης”. Και την συνακόλουθη ανάγκη, σε περίπτωση που η “Κομισιόν” εκτιμά ότι οι κατευθύνσεις αυτές καταστρατηγούνται, ανεξάρτητος φορέας να επιλύει τη διαφορά μεταξύ Κομισιόν και εθνικής Κυβέρνησης.
Βέβαια, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο χωρίς “Σύμφωνο Σταθερότητας” μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει το Ευρώ ως ενιαίο νόμισμα οικονομιών που αποκλίνουν αντί να συγκλίνουν μεταξύ τους, με δεδομένη και την παραδοχή του κ. Μητσοτάκη ότι τους στόχους του Συμφώνου “τελικά λίγες χώρες μπορούν να υπηρετήσουν και που δημιουργούν συνθήκες αυτοτροφοδοτούμενων κρίσεων” .
Τίθεται επίσης το ερώτημα, ποια θα είναι η έκβαση της “μεγάλης πολιτικής συζήτησης” για το θέμα, την οποία προβλέπει ο κ. Μητσοτάκης για το 2022. Όπως επισήμανε αναπτύσσοντας το ερώτημά του ο κ. Κωβαίος, “μιλώντας για την Γερμανία, σε δυο βδομάδες διεξάγονται οι εκλογές. Ο κ. Σολτς, πολύ πρόσφατα, ο ηγέτης του SPD, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις και πιθανολογείται ότι θα είναι ο επόμενος Καγκελάριος, τάχθηκε σαφώς κατά της χαλάρωσης του πλαισίου δημοσιονομικών κανόνων της ΟΝΕ, το οποίο παρακάμφθηκε, ως γνωστό, λόγω της πανδημίας.”
Η απάντηση που έδωσε ο κ. Μητσοτάκης είναι η εξής: “Θέλω να σας θυμίσω, όμως, ότι η Γερμανία έλεγε και όχι στην ιδέα της έκδοσης χρέους από την Ευρώπη για να μπορέσει να κατευθύνει πόρους μέσω επιχορηγήσεων στα κράτη- μέλη -αυτό το οποίο έγινε τελικά στο Ταμείο Ανάκαμψης- και τέσσερις μήνες μετά το πετύχαμε. Κλειστήκαμε σε ένα δωμάτιο πέντε ημέρες και πείσαμε και τους Γερμανούς και τους πιο δύσκολους «τσιγκούνηδες» της Βόρειας Ευρώπης ότι αυτή είναι η ενδεδειγμένη πολιτική, διότι αυτό τελικά ευνοεί και αυτούς. Μην ξεχνάμε ότι είναι μεγάλες εξαγωγικές χώρες στην ίδια την Ευρώπη. Άρα θεωρώ δεδομένο ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αλλάξει. Σε ποια κατεύθυνση; Δεν είμαι έτοιμος να σας το πω.”
Είναι προφανές ότι η δυσλειτουργία του Ευρώ, από θέμα πολιτικής εκτίμησης, καθίσταται σταδιακά διαπίστωση κοινής λογικής, ακόμα και από τους φανατικότερους θιασώτες του “ευρωπαϊσμού”. Είναι θετικό ότι τα αυτονόητα, τα οποία χρόνια τώρα επισημαίνει και αναδεικνύει η ΧΔ έχουν γίνει ευρύτερα αντιληπτά. Δεν είναι, όμως, αυτονόητη και η συναινετική εξέλιξη που προβλέπει ο κ. Μητσοτάκης.
Έχει καταδειχθεί την εικοσαετία της ύπαρξης του Ευρώ ότι υπάρχουν χώρες μέλη της Ευρωζώνης που συνεχώς επωφελούνται και άλλες που συνεχώς ζημιώνουν. Όχι βέβαια επειδή ο πληθυσμός των πρώτων είναι αποτελεσματικός και εργατικός και των δεύτερων αναποτελεσματικός και “τεμπέλης”. Αλλά για λόγους που έχουν να κάνουν με τη δομή της κάθε οικονομίας, σε σχέση με τη δομή και τη λειτουργία της Ευρωζώνης. Δεν είναι καθόλου βέβαιο, ότι θα βρεθεί “χρυσή τομή” των αντικρουομένων συμφερόντων.
Μέχρι τώρα, οι άρχουσες δυνάμεις που κρατάνε τις χώρες τους στην Ευρωζώνη παρά τα ζημιογόνα αποτελέσματα, εκφράζουν ισχυρότατα συμφέροντα της οικονομικής Ολιγαρχίας της κάθε χώρας, τα οποία αποκλίνουν από το εθνικό συμφέρον της και συγκλίνουν με αυτά της διεθνούς οικονομικής Ολιγαρχίας που χρησιμοποιεί την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη ως μέσο διοχέτευσης πλούτου στους πολύ λίγους, σε βάρος των μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων. Θα ήταν ευχής έργο, η εξέλιξη του “μεγάλου πειράματος” του Ευρώ να οδηγήσει εγκαίρως στις αλλαγές που απαιτούνται, προκειμένου να σταματήσουν, ή τουλάχιστο να χαλαρώσουν η ασφυξία και η ύφεση που προκαλεί το “Σύμφωνο Σταθερότητας”.
Για μας, ιδεώδης θα ήταν μια συντονισμένη επάνοδος της κάθε χώρας στο εθνικό της νόμισμα, πριν η ανυπόφορη κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη.
Ολόκληρη η “ερωταπόκριση” στο συγκεκριμένο θέμα είχε ως εξής:
Άγγελος Κωβαίος (ΒΗΜΑ) : Κύριε Πρόεδρε, μιλώντας για την Γερμανία, σε δυο βδομάδες διεξάγονται οι εκλογές. Ο κ. Σολτς, πολύ πρόσφατα, ο ηγέτης του SPD, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις και πιθανολογείται ότι θα είναι ο επόμενος Καγκελάριος, τάχθηκε σαφώς κατά της χαλάρωσης του πλαισίου δημοσιονομικών κανόνων της ΟΝΕ, το οποίο παρακάμφθηκε, ως γνωστό, λόγω της πανδημίας. Δεδομένης της επεκτατικής πολιτικής που εξαγγείλατε χθες, θέλω να μου πείτε πως βλέπετε αυτή την συζήτηση στην Ευρώπη και αν θεωρείτε ότι έχετε περιθώρια και χρονικά, αλλά και δημοσιονομικά, ώστε να μην φτάσουμε σε ένα σημείο που θα απαιτηθούν δυσάρεστες προσαρμογές ενόψει του 2023.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν θεωρώ ότι η πολιτική μας είναι επεκτατική. Θεωρώ ότι είναι μετρημένη και ότι λαμβάνει υπόψη τα πραγματικά δημοσιονομικά δεδομένα. Δεν θέτουμε σε κίνδυνο την δημοσιονομική σταθερότητα. Σας διαβεβαιώνω ότι εάν το κάναμε οι πρώτες που θα αντιδρούσαν θα ήταν οι αγορές. Δεν θα δάνειζαν μία χώρα με ιστορικά χαμηλά επιτόκια αν θεωρούσαν ότι έχουμε ξεφύγει ως προς την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Από εκεί και πέρα δεν θέλω να κάνω καμία πρόβλεψη για τα αποτελέσματα των εκλογών στη Γερμανία. Θεωρώ όμως ότι είναι κοινός τόπος στην Ευρώπη, κ. Κωβαίο, ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αλλάξει και ότι δεν μπορούμε πια να είμαστε δεσμευμένοι από σκληρούς ανελαστικούς στόχους τους οποίους τελικά λίγες χώρες μπορούν να υπηρετήσουν και που δημιουργούν συνθήκες αυτοτροφοδοτούμενων κρίσεων. Θα γίνει αυτή η συζήτηση. Θα είναι η επόμενη μεγάλη πολιτική συζήτηση η οποία θα γίνει το 2022. Θέλω να σας θυμίσω, όμως, ότι η Γερμανία έλεγε και όχι στην ιδέα της έκδοσης χρέους από την Ευρώπη για να μπορέσει να κατευθύνει πόρους μέσω επιχορηγήσεων στα κράτη- μέλη -αυτό το οποίο έγινε τελικά στο Ταμείο Ανάκαμψης- και τέσσερις μήνες μετά το πετύχαμε. Κλειστήκαμε σε ένα δωμάτιο πέντε ημέρες και πείσαμε και τους Γερμανούς και τους πιο δύσκολους «τσιγκούνηδες» της Βόρειας Ευρώπης ότι αυτή είναι η ενδεδειγμένη πολιτική, διότι αυτό τελικά ευνοεί και αυτούς. Μην ξεχνάμε ότι είναι μεγάλες εξαγωγικές χώρες στην ίδια την Ευρώπη. Άρα θεωρώ δεδομένο ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αλλάξει. Σε ποια κατεύθυνση; Δεν είμαι έτοιμος να σας το πω. Θεωρώ, επίσης, δεδομένο ότι από το 2023 θα επέλθουμε σε ρυθμούς κανονικότητας ως προς την ανάγκη και της Ελληνικής Κυβέρνησης να πετυχαίνει στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων. Αυτό το θεωρώ δεδομένο και συμπεριλαμβάνεται στους υπολογισμούς μας. Όσο καλύτερα πηγαίνει η οικονομία όμως, όσο μεγαλύτερη η ανάπτυξη, τόσο πιο εύκολα να πετύχουμε αυτούς τους στόχους και τόσο πιο γρήγορα θα μειωθεί και ο λόγος χρέος προς Α.Ε.Π.. Αν αυξάνει πολύ γρήγορα ο παρονομαστής τότε ο λόγος αυτός προφανώς μειώνεται. Θα έχουμε, λοιπόν, μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση στην Ευρώπη μετά τις γερμανικές εκλογές. Εκτιμώ όμως ότι και η Γερμανία δεν θα είναι όσο δραματική ήταν στο παρελθόν.
