ΑΠΟΨΗ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
Σε ενδιαφέρον άρθρο του στην γαλλική εφημερίδα “Λα Κρουά”, ο Πρόεδρος της οικολογικής κίνησης Alter Kapitae Γκαμπριέλ Μαλέκ (ΦΩΤΟ) αναδεικνύει την επικινδυνότητα του υλισμού και τη σημασία της επαναφοράς του Θεού στη ζωή μας, ως προϋπόθεση για να μπεί σε νέα βάση το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος. Επικεντρώνει ιδιαίτερα στο Ευαγγέλιο. Επικαλούμενος ευαγγελικά χωρία, τονίζει ότι ο αντικαπιταλιστικός αυτός λόγος είναι ένα από τα βασικά μηνύματα του Ευαγγελίου. Η άποψη αυτή έχει αξία, επειδή η επανασύνδεση με το Θεό και η απόρριψη του υλισμού ως αναγκαιότητα για την επιβίωση του ανθρώπου αναδεικνύεται δια της οδού της πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης.
Τονίζει μεταξύ άλλων:
Η οικοδόμηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου ικανού να συμφιλιώσει τον σεβασμό των ορίων αντοχής του πλανήτη και των θεμελιωδών στοιχείων που συγκροτούν μια κοινωνία απαιτεί επανασύνδεση με τη θρησκεία και ανάσταση του Θεού που ο θριαμβευτής καπιταλισμός νόμιζε ότι είχε διαγράψει.
Στο πλαίσιο της αλματώδους ανάπτυξης της εμπορικής κοινωνίας στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Νίτσε διατύπωσε τη φράση «Ο Θεός είναι νεκρός», ως διαπίστωση του ραγδαίου αποχριστιανισμού όσο και της ζωηρής κριτικής του στη θρησκευτικότητα.
Μπροστά στην τρομερή αποτελεσματικότητα της βιομηχανικής τεχνολογίας, η ηθική και η θρησκευτική μεταφυσική έχασαν την επιρροή τους, για να αντικατασταθούν σταδιακά από μια τυφλή πίστη στην «ιερή αγορά»
Ωστόσο, αυτή η ατυχής ανθρώπινη τάση να θεοποιεί την καπιταλιστική οικονομική ανάπτυξη έχει φτάσει σε ιλιγγιώδη ύψη με τη νεοφιλελεύθερη στροφή της δεκαετίας του 1980. (…)
Ενόψει της «μεγάλης θλίψης» [Κατά Ματθαίον κδ’ 21], είχε πει ο Ιησούς στους μαθητές του ότι «ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς..» [Κατά Ματθαίον κδ’ 21]; Αντιμέτωποι με αυτόν τον μαινόμενο και κενό νοημάτων υλισμό, οι άνθρωποι παραμένουν ωστόσο σε αναζήτηση της πνευματικότητας. Για να προσπαθήσουν να αντισταθμίσουν αυτή την έλλειψη, ξεπηδούν οδηγοί προσωπικής ανάπτυξης. Η υπερβολική ομφαλοσκόπηση, απλώς ενισχύει τον ατομικισμό μας και συμβάλλει στη διάσπαση του κοινωνικού ιστού.
Μια θεμελιώδης ανθρώπινη ανάγκη
Μακριά από το να πιστεύω ότι η θρησκεία είναι ένα λείψανο του παρελθόντος που σταδιακά θα εξαφανιστεί μπροστά στην επιστημονική πρόοδο, ή ένα απλό «όπιο του λαού» που προορίζεται να πειθαρχήσει τις μάζες, πιστεύω ότι ανταποκρίνεται σε μια θεμελιώδη ανθρώπινη ανάγκη, ιδιαίτερα σε μια εποχή που ο καπιταλισμός μπαίνει σε παρακμή. Όπως προβλέφθηκε το 1972 από την έκθεση Meadows, η αναζήτηση για άπεριόριστη ανάπτυξη σε έναν κόσμο με πεπερασμένους πόρους μπορεί να οδηγήσει μόνο στην υπέρβαση των ορίων του πλανήτη στα εννέα σημεία που διαπιστώνουμε σήμερα. (…)
Εκτός από την μη βιωσιμότητα από οικολογική άποψη, το οικονομικό μας μοντέλο προσπαθεί να αποσυνθέσει τον κοινωνικό ιστό, το θεμέλιο της καλής κατανόησης μεταξύ των ανθρώπινων κοινωνιών, . Όπως έδειξε ήδη ο Karl Polanyi το 1944, η απεριόριστη επέκταση της αγοράς με την αντικατάσταση των σχέσεων της αμοιβαιότητας, της δωρεάς και της φιλανθρωπίας μεταξύ των ανθρώπων από την εμπορευματοποίηση, μόνο σε μια οικονομία που αποσυνθέτει τις κοινωνικές σχέσεις, με άλλα λόγια απάνθρωπη μπορεί να οδηγήσει.
Η δύναμη της θρησκείας
Ακριβώς σε αυτό το θεμελιώδες επίπεδο η θρησκεία μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση αυτού που έχει καταστραφεί. Όπως εξηγεί ο κοινωνιολόγος Χάρτμουτ Ρόζα, «η θρησκεία αντλεί την εγγενή της δύναμη από το γεγονός ότι λέει: η ύπαρξή μου δεν βασίζεται σε ένα σιωπηλό, ψυχρό, εχθρικό ή αδιάφορο σύμπαν, αλλά σε μια σχέση με αμοιβαία ανταπόκριση. Είναι ο πυρήνας της θρησκευτικής σκέψης των τριών μονοθεϊσμών»
Αυτό που μας λέει εδώ ο Γερμανός στοχαστής είναι ότι ο άνθρωπος έχει μια βαθιά ανάγκη να συνάψει μια σχέση αμοιβαιότητας με μια ετερότητα που τον περιβάλλει, την οποία δεν μπορούμε να κατανοήσουμε και μπορούμε να ονομάσουμε Θεό. Αυτή η ταπεινοφροσύνη μπροστά στο ακατάληπτο, η αναγνώριση ότι κάτι μας ξεπερνά, είναι το αντίθετο με τη στάση του τεχνοκράτη που, όπως ο Προμηθέας, «οπλισμένος με το τόξο του πήγε να πολεμήσει εναντίον του Θεού». Η επιστήμη δεν εξηγεί τα πάντα, και να πει κανείς ότι κάποτε θα μπορέσει να το κάνει, είναι μια καταστροφική ιδεολογία, που επιδιώκει να αποσπάσει τους ανθρώπους από την πραγματικότητά τους: αυτή των ορίων.
Μια άλλου τύπου ευημερία
Η σωτηρία της ανθρωπότητας απαιτεί ρήξη με τον καταναλωτισμό, ο οποίος εξωθεί προς τη μάταιη συσσώρευση υλικών αντικειμένων, τα οποία αδυνατούν να ικανοποιήσουν την αδηφάγα όρεξη που προξενεί η διαφήμιση. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να επανασυνδεθούμε με το ουσιώδες, δηλαδή με την ικανότητα να εκτιμούμε την αξία που έχουν τα μικροπράγματα της καθημερινής ζωής που ρυθμίζουν την καθημερινή συμβίωση. (…)
Αυτός ο αντικαπιταλιστικός λόγος είναι ένα από τα βασικά μηνύματα του Ευαγγελίου. Όπως είπε ο Ιησούς στους μαθητές, η ευτυχία δεν μπορεί να κατοικεί στον υλισμό: «Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι»[Κατά Ματθαίον στ’ 19]. Και ότι η συσσώρευσης πλούτου στερεί τον Παράδεισο «πάλιν δὲ λέγω ὑμῖν, εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυπήματος ραφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν. » [Κατά Ματθαίον ιθ’ 24] .
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα “La Croix”
Η οργάνωση Alter Kapitae έχει κεντρικό της σύνθημα την ευημερούσα αποανάπτυξη, ενώ θεωρεί επικίνδυνη για το περιβάλλον την αλόγιστη οικονομική ανάπτυξη. Ως βασικές αξίες προβάλλει την αντίθεση στην ειδωλοποίηση της οικονομικής ανάπτυξης, στην εμπορευματοποίηση και στον καταναλωτισμό, στην απολυτοποίηση της τεχνολογίας, στην αντιμετώπιση της εργασίας ως μέσου παραγωγής. Τάσσεται υπέρ της δημιουργίας νέων κριτηρίων για τον πλούτο, της σύγκλισης κοινωνικών και οικολογικών αγώνων, της ενθάρρυνσης της δράσης του πολίτη και της συλλογικότητας, μιας νέας αντίληψης αξιών για την ευτυχία πέρα από τον καταναλωτισμό και το χρήμα.