Τέτοιες μέρες το 1974, στις 8 Αυγούστου, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον υπέβαλε παραίτηση από το αξίωμά του, λόγω της προσωπικής του εμπλοκής στην παρακολούθηση των συνομιλιών στην έδρα της Εθνικής Επιτροπής του αντίπαλου Δημοκρατικού Κόμματος στην πρωτεύουσα Ουάσινγκτον, στο κτήριο γραφείων με την ονομασία Γουότεργκεϊτ. Με το όνομα του κτηρίου αυτού παρέμεινε το πολύκροτο σκάνδαλο στη συλλογική μνήμη. Ο Νίξον επέμενε ότι δεν γνώριζε τίποτα. Παραιτήθηκε όμως, με δεδομένο ότι κανένας δεν θα τον πίστευε, για να γλιτώσει την καθαίρεση. Γλίτωσε και την παραπομπή σε δίκη επειδή έλαβε χάρη από τον διάδοχό του Τζέραλντ Φορντ.
Στη σημερινή του τηλεοπτική δήλωση, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφερόμενος στην παρακολούθηση του τηλεφώνου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη, υποστήριξε ότι αυτή έγινε νόμιμα, αλλά με δεδομένη την ιδιότητά του ως πολιτικού προσώπου, ήταν λάθος και δεν θα την είχε επιτρέψει, εάν την γνώριζε:
” Η διαδικασία είχε την έγκριση ανώτατης εισαγγελέως, όπως ακριβώς ορίζει η διάταξη που ψηφίστηκε το 2018 από την προηγούμενη κυβέρνηση. Διήρκεσε τρεις μήνες και διεκόπη αυτόματα, όπως προβλεπόταν από τον νόμο, λίγες μέρες αφότου εκλέχτηκε ο κ. Ανδρουλάκης πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ.
Παρότι όλα έγιναν νόμιμα, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών υποτίμησε την πολιτική διάσταση της συγκεκριμένης ενέργειας. Ήταν τυπικά επαρκής, όμως πολιτικά μη αποδεκτή. Δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί, προκαλώντας ρωγμές στην εμπιστοσύνη των πολιτών στις Υπηρεσίες Εθνικής Ασφάλειας.
Γιατί αν και αφορούσε προβεβλημένο πολιτικό πρόσωπο, ο χειρισμός της υπήρξε ελλιπής. Ακριβώς γι’ αυτό απομακρύνθηκε αμέσως ο Διοικητής της ΕΥΠ. Ενώ και ο Γενικός Γραμματέας του Γραφείου του Πρωθυπουργού ανέλαβε την αντικειμενική πολιτική ευθύνη.
Και επειδή η λέξη ευθύνη προέρχεται από το επίθετο ευθύς, επαναλαμβάνω ευθέως: αυτό που έγινε μπορεί να ήταν σύμφωνο με το γράμμα του νόμου, ήταν όμως λάθος. Δεν το γνώριζα και, προφανώς, δεν θα το επέτρεπα ποτέ.”
Η απόφαση για την παρακολούθηση του κ. Ανδρουλάκη λήφθηκε από την ΕΥΠ πριν από ένα χρόνο περίπου, όταν εκείνος συμμετείχε σε επιτροπή της Ευρωβουλής για τις σχέσεις ΕΕ – Κίνας και διακόπηκε λίγο μετά την εκ μέρους του ανάληψη της προεδρίας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Ωστόσο, στη συνέχεια επιχειρήθηκε εκ νέου παγίδευση του τηλεφώνου του, με το κακόβουλο λογισμικό Predator, όπως αποκαλύφθηκε από προχωρημένη τεχνολογία προς εξυπηρέτηση των ευρωβουλευτών. Το λογισμικό αυτό δεν περιλαμβάνεται στις επιτρεπόμενες “επισυνδέσεις”. Οι τελευταίες γίνονται σε συνεργασία με τους παρόχους της τηλεφωνίας και μόνο για τις συνομιλίες. Το Predator, εάν ο χρήστης του τηλεφώνου ανοίξει το παραπλανητικό αρχείο που αποστέλλεται διαδικτυακά, παγιδεύει το σύνολο του τηλεφώνου, την κάμερα και το μικρόφωνο και παρακολουθεί το σύνολο της προσωπικής ζωής.
Στην Ελλάδα, θέμα υποκλοπών είχε εγερθεί πολύ νωρίτερα, με την υπόθεση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη (Reporters United) τον οποίο παρακολουθούσε η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών το καλοκαίρι του 2020. Η άρση απορρήτου στο τηλέφωνό του διακόπηκε στις 12 Αυγούστου 2020, την ίδια μέρα που ο δημοσιογράφος απευθύνθηκε στην ΑΔΑΕ για να καταγγείλει την παρακολούθηση. Ένα χρόνο αργότερα, το κινητό του δημοσιογράφου, μολύνθηκε με το λογισμικό Predator, κατά σύμπτωση όπως επιχειρήθηκε να συμβεί με τον κ. Ανδρουλάκη. Το θέμα υποβαθμίστηκε από τα ΜΜΕ…
Ο κ. Μητσοτάκης, με δική του πρωτοβουλία, έθεσε την ΕΥΠ υπό την εποπτεία του Πρωθυπουργού. Αφού αποποιήθηκε κάθε προσωπική του ευθύνη, περιορίστηκε να “θυσιάσει” δύο στενούς συνεργάτες του, χωρίς ούτε καν να ζητήσει τη συγγνώμη που είχαν προαναγγείλει φιλικά προς αυτόν ΜΜΕ. Κατ’ αυτόν όλα έγιναν νόμιμα, αλλά ελήφθησαν λάθος αποφάσεις. Επιρρίπτει το θέμα που δημιουργήθηκε στο ελλιπές θεσμικό πλαίσιο, το οποίο σπεύδει να τροποποιήσει με Πρόταση Νομοθετικού Περιεχομένου. Ήδη, δέχεται την πρόταση της Αντιπολίτευσης να ανοίξει πιο γρήγορα η Βουλή για να συζητηθεί το θέμα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των ΜΜΕ, θα δεχθεί και την δημιουργία εξεταστικής επιτροπής. Με δεδομένη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που διαθέτει, μπορεί να προσδοκά ότι η διαδικασία αυτή θα είναι ελεγχόμενη και ταυτόχρονα, θα συμβάλει στη σταδιακή εκτόνωση της οργής της κοινής γνώμης, με τη συνδρομή και της πλειάδας των φιλικών προς την κυβέρνηση ΜΜΕ.
Τίθενται, όμως, αρκετά ζητήματα:
- Τόσο ο γενικός γραμματέας του γραφείου [και ανεψιός] του Πρωθυπουργού, όσο και ο επικεφαλής της ΕΥΠ που παραιτήθηκαν, είναι διορισμένοι υπάλληλοι από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Δεν είναι πολιτικά πρόσωπα που αναδείχθηκαν στις θέσεις ευθύνης με την ψήφο του λαού ή της Βουλής. Κατά συνέπεια, πώς είναι δυνατόν να τους αναλογεί πολιτική ευθύνη, έστω και αντικειμενική; Ο κ. Μητσοτάκης, ως εκλεγμένος Πρωθυπουργός, είναι το μόνο πολιτικό πρόσωπο που έχει την άμεση εποπτεία επί της ΕΥΠ, σύμφωνα μάλιστα με τη δική του επιλογή. Κατά συνέπεια, αν, όπως κατά λέξη δέχεται στο σημερινό του μήνυμα, υφίσταται “αντικειμενική πολιτική ευθύνη” που έπρεπε να είχε αναληφθεί με παραίτηση, ο Πρωθυπουργός είναι ο μόνος που μπορούσε να την αναλάβει παραιτούμενος.
- Η υποκλοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών εκλεγμένου βουλευτή ή ευρωβουλευτή είναι πράξη αξιόποινη που σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να περιβληθεί με νομιμοφάνεια με επίκληση λόγων εθνικής ασφαλείας, “ενδογενείς ή εισαγόμενους” όπως δέχεται και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, από τα φιλικότερα προς την κυβέρνηση στελέχη του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, επικαλούμενος το άρθρο 61 παρ. 3 του Συντάγματος που προστατεύει το βουλευτικό απόρρητο. Καλή τον Πρωθυπουργό να ανακαλέσει τη θέση ότι δεν έγινε παράνομη πράξη. Ζητεί “να κινηθούν αμέσως τα αρμόδια όργανα της ποινικής δικαιοσύνης που δεν έχουν να περιμένουν καμία κοινοβουλευτική διαδικασία ως προς την ποινική ευθύνη προσώπων που δεν εμπίπτουν στο άρθρο 86 Συντ.”
- Ο κ. Μητσοτάκης δεν είπε τίποτα για την απόπειρα παγίδευσης του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη με το κακόβουλο λογιστικό Predator αν και είναι βέβαιο ότι μέχρις αποδείξεως του εναντίου, η Κυβέρνηση θα αρνηθεί κάθε ανάμιξη.
- Στην καλύτερη περίπτωση, ο κ. Μητσοτάκης συνομολογεί ότι νευραλγική για τα εθνικά συμφέροντα υπηρεσία υπό την εποπτεία του λειτουργεί ανεξέλεγκτα.
- Η ευκολία με την οποία διέρρευσε ότι το τηλέφωνο του κ. Ανδρουλάκη παρακολουθείτο με αίτημα ξένων μυστικών υπηρεσιών σε συνδυασμό με την προθυμία του κ. Μητσοτάκη να είναι αρεστός στους δυτικούς “συμμάχους” μας και ιδίως στους Αμερικανούς, θέτει ερωτηματικά κατά πόσο θα εύρισκε τη δύναμη να αντισταθεί σε “αιτήματα” των μυστικών τους υπηρεσιών εις βάρος Ελλήνων πολιτών.
- Η ΕΥΠ έχει δικαίωμα να ζητήσει άρση απορρήτου μόνο για λόγους εθνικής ασφαλείας ή εγκληματικών πράξεων. Ποιος τέτοιος λόγος θα μπορούσε να υπάρχει στην περίπτωση ενός ευρωβουλευτή;
Η υπόθεση των παρακολουθήσεων και υποκλοπών στην Ελλάδα είναι παλιά και συστηματοποιήθηκε τη μετεμφυλιακή περίοδο και την περίοδο της δικτατορίας, όταν οι πολίτες ήταν φακελωμένοι και επισήμως απαιτείτο πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων ακόμα και από ιερείς. Σε σκάνδαλο παρακολουθήσεων είχε εμπλακεί ως πρωθυπουργός και ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Αυτό που είναι καινούργιο στις μέρες μας, είναι η εξελιγμένη τεχνολογία, η οποία στα χέρια των μυστικών υπηρεσιών μπορεί να παραβιάζει απεριόριστα το απόρρητο των πολιτών. Χαρακτηριστικές είναι οι αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν και άλλων θαρραλέων ανθρώπων, που είχαν τη δύναμη να αναδείξουν τις τεράστιες διαστάσεις που έχει λάβει στις ΗΠΑ η ανεξέλεγκτη παραβίαση του απορρήτου των πολιτών.
Συνολικά 15.475 εισαγγελικές διατάξεις άρσης απορρήτου για λόγους Εθνικής Ασφάλειας, εκδόθηκαν το 2021, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών. Αύξηση κατά 13% σε σχέση με το 2020 (13.751) και 33% σε σχέση με το 2019 (11.680). Ενδεχομένως οι περιπτώσεις αυτές, στις οποίες περιλαμβάνεται και η παρακολούθηση Ανδρουλάκη να είναι η κορυφή του παγόβουνου και στην Ελλάδα.
