Η εργαλειοποίηση του διαγωνισμού τραγουδιού της Eurovision για να υποστηριχθεί η Ουκρανία, μας αναγκάζει να θυμηθούμε την ελληνική συμμετοχή του 1976, όταν ο διαγωνισμός διεξαγόταν στη Χάγη. Διότι τα δύο μέτρα και σταθμά, υποβαθμίζουν προκλητικά το διαρκές έγκλημα που συντελείται εις βάρος του Κυπριακού Ελληνισμού και το οποίο δεν παραγράφεται. Η Κύπρος το 1974 είχε δεχθεί εισβολή και η Ελλάδα απείχε το 1975 σε ένδειξη διαμαρτυρίας της αποδοχής της συμμετοχής της Τουρκίας. Το 1976 την Ελλάδα εκπροσώπησε η Μαρίζα Κωχ, με το τραγούδι “Παναγιά μου”, στο οποίο γίνεται σαφώς μνεία της εισβολής.
Η πρωτοβουλία ήταν του αείμνηστου Μάνου Χατζηδάκη, διευθυντή του 3ου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ο οποίος έκρινε ότι έπρεπε ο διαγωνισμός να χρησιμοποιηθεί ως βήμα διαμαρτυρίας κατά της εισβολής και της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής της βόρειας Κύπρου. Η Μαρίζα Κωχ, παρά το γεγονός ότι κλήθηκε να παρουσιάσει το τραγούδι μόλις την επομένη που ειδοποιήθηκε σχετικά, δέχτηκε ευχαρίστως.
Το τραγούδι θα ήταν θρήνος για την Κύπρο. Αποφάσισε λοιπόν να στηριχτεί στη μουσική και στην επωδό «Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου».από παραδοσιακό ηπειρώτικο τραγούδι γνωστό ως «Δεν μπορώ μανούλα μου». Στη βάση αυτή τηλεφώνησε στο στιχουργό Μιχάλη Φωτιάδη που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, κι όλη νύχτα έγραφαν το τραγούδι μέσω τηλεφώνου.
Οι στίχοι ήταν οι εξής:
Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια, όι όι, μάνα μου!
Που πέρα ως πέρα απλώνετ’ η ελιά
Γύρω χρυσίζουν τ’ ακρογιάλια, όι όι, μάνα μου!
Και σε θαμπώνει, θαμπώνει η αντηλιά
Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι όι, μάνα μου!
Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρά
Δε θα `ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι όι, μάνα μου!
Θα `ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι όι, μάνα μου!
Δε θα `ναι απ’ άλλες, απ’ άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα `ναι καμένα, όι όι, μάνα μου!
Θα `ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες
Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι όι, μάνα μου!
Δε θα `ναι κάμπος, `ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι όι, μάνα μου!
Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου
Το βίντεο της συμμετοχής γυρίστηκε στο Μιστρά. Μόλις έγινε γνωστό το περιεχόμενο, η Τουρκία αρνήθηκε να συμμετάσχει σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ κινητοποιήθηκαν “Γκρίζοι Λύκοι” και Τούρκοι μετανάστες, στους οποίους επιτράπηκε να διαδηλώσουν έξω από το χώρο του διαγωνισμού. Οι ολλανδικές αρχές προσπάθησαν να αποτρέψουν τη συμμετοχή της Μαρίζας Κωχ, με τον ισχυρισμό ότι είχαν πληροφορίες για την ύπαρξη ελεύθερου σκοπευτή που απειλούσε τη ζωή της. Την έβαλαν να υπογράψει ότι θα συμμετάσχει με προσωπική της ευθύνη.
Παρ’ όλα αυτά, η Μαρίζα Κωχ, με τον Μάικ Ροζάκη ως διευθυντή ορχήστρας και τον παραδοσιακό λαουτάρη Δημήτρη Ζουμπούλη, εμφανίστηκε κανονικά στη σκηνή (ΦΩΤΟ). Η βαθμολογία δεν ήταν καλή. Η Ελλάδα έλαβε τη 13η θέση, με 8 βαθμούς από τη Γαλλία (η οποία συνέβαλε στην κατοχύρωση της συμμετοχής της χώρας μας), 5 από την Ιταλία, 4 από την Ισλανδία, 2 από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία.
Μάνος Χατζηδάκης: “Δεν διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι…Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει…”
Με την επιστροφή της αποστολής στην Ελλάδα, βρέθηκαν άνθρωποι να επικρίνουν την απευθείας ανάθεση στη Μαρίζα Κωχ και τη χαμηλή επίδοση. Ο Μάνος Χατζηδάκης έδωσε την ακόλουθη δήλωση στα ΜΜΕ:
“Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“….
Δυστυχώς, η συνέχεια της συμμετοχής της Ελλάδας στο διαγωνισμό αυτό ανέδειξε αρκετά τραγούδια, τα οποία ο Χατζηδάκης θα χαρακτήριζε “ηλίθια” και όντως θα μας έκαναν να ντρεπόμαστε, αν δεν είχαν ξεχαστεί από την επομένη της εμφάνισής τους …Η λήθη λειτουργεί ως αντίδοτο της ασημότητας.
ΠΗΓΗ: ΙΣΤΟΧΩΡΟΣ “ΜΙΚΡΟΦΩΝΟ”, όπου και σύνδεσμος με το πρωτότυπο δημοτικό τραγούδι που ενέπνευσε την καλλιτέχιδα.
