Ε, ναι! Την ξεχάσαμε τόσα χρόνια τη Συρία και τα βάσανά της. Την αφήσαμε να γλιστρήσει από το οπτικό μας πεδίο. Μας κούρασαν οι απανωτές συμφορές, οι ακατάληπτες ξένες επεμβάσεις, τα «δημοκρατικά» κινήματα, τα αντικαθεστωτικά, οι επελάσεις των λογής φονταμενταλιστών, οι ρωσικοί βομβαρδισμοί, οι τουρκικοί βομβαρδισμοί, οι πυρπολήσεις, οι «παρά φύση» συμμαχίες, οι φρικαλεότητες των τρομοκρατών, οι ακρότητες των παρακρατικών, η τουρκική ζώνη κατοχής (ανεκτή και από τη Δύση, διότι «πρέπει να περιφρουρήσει η Τουρκία τα σύνορά της» και για αυτό, εκτός από τον φράχτη των 764 χλμ κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων, που εκτείνονται σε μήκος 911 χλμ, οι βόρειοι γείτονες κατέλαβαν μια ζώνη στα ΒΔ-Β της Συρίας και σε βάθος π. 35 χλμ εντός της συριακής επικράτειας).

Ε! Μας κούρασε και το δράμα των ξεριζωμένων, όσων αναγκάστηκαν να μετακινηθούν εντός της χώρας (6.900.000 ψυχές, σύμφωνα με τις στατιστικές της ΕΕ, εκ των οποίων 2.700.000 ξεσπιτώθηκαν στη ΒΔ Συρία) και όσων εγκατέλειψαν τη χώρα (5.600.000 καταγράφηκαν ως πρόσφυγες, σύμφωνα με την ΕΕ). Συγκινηθήκαμε, απλώσαμε ένα χέρι να βοηθήσουμε, μας συντάραξε και ο αείμνηστος ο Μπεχράκης με τις συγκλονιστικές φωτογραφίες του, χωριστήκαμε σε στρατόπεδα για τη διαχείριση του προσφυγικού, τα χρόνια πέρασαν, το ενδιαφέρον ξεθώριασε. Φταίει και το τρομερό μπέρδεμα, που δεν μπορείς να παρακολουθήσεις ούτε καν τους κύριους άξονες του συριακού δράματος που τον Μάρτιο θα συμπληρώσει 12 χρόνια από τις ημέρες του πρώτου ξεσηκωμού, εκεί στη Νταράα και τα πέριξ της ΝΔ Συρίας. Κι έτσι, περιχαρακωθήκαμε πίσω από διάφορα κλισέ, που δικαιολογούν την απομάκρυνσή μας. Υιοθετήσαμε κι εκείνο το πολιτικά ορθό διεθνές λεξιλόγιο που αναφέρεται στον δωδεκαετή πόλεμο με εκείνο το παγερό «η συριακή κρίση». Δεχτήκαμε ότι πρόκειται για εμφύλιο πόλεμο, αγνοώντας ότι οι εμπλεκόμενες δυνάμεις (κράτη, κρατικά μορφώματα, ένοπλα κινήματα με βαρύ οπλισμό που υποστηρίζονται από τρίτα κράτη και τα εκπροσωπούν πολεμώντας σε βουνά, σε λαγκάδια και σε ερήμους) είναι τουλάχιστον δεκαοκτώ (18), αφαιρώντας από το μέτρημα τις ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες που δρουν εν ονόματι των πελατών τους (όπως το Βάγκνερ Γκρουπ) ή υπό κάποια προσχηματική ονομασία. Δεν το λες «εμφύλιο» αυτό, όταν μεταξύ των εμπλεκομένων είναι και η Λ. Δημοκρατία της Κίνας, και το Εμιράτο του Κατάρ, και οι Η.Π.Α.

Η μακρά διάρκεια, λοιπόν, σε συνδυασμό με τα αδιανόητα μπλεξίματα, τις λυκοφιλίες και τις θανάσιμες αντιπαλότητες που αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε, τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα που μάχονται στη συριακή επικράτεια, τα παγκόσμια σκαμπανεβάσματα, τις διεθνείς συγκυρίες, τα δικά μας μικρά και μεγάλα προβλήματα, αλλά και ο ψυχισμός και το ταμπεραμέντο μας, μας έκαναν να ξεχάσουμε. Να αδιαφορήσουμε. Να στραφούμε προς άλλες κατευθύνσεις. Εδώ κοντεύουμε να λησμονήσουμε την Ουκρανία. Ούτε δώσαμε μεγάλη σημασία στους 89 στόχους που βομβάρδισε η Τουρκία στο Βόρειο Ιράκ και τη Βόρειο Συρία στις Νοεμβρίου του 2022 «για να τιμωρήσει τους Κούρδους» μετά την τρομοκρατική ενέργεια στην Κ/Πολη. «Ευτυχώς τους σταμάτησαν οι Αμερικάνοι» είπαν, όσοι πληροφορήθηκαν την τουρκική επίθεση. Αλλά και η επίσημη αμερικανική θέση, τουλάχιστον η δημόσια, ήταν ότι «δεν έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο γιατί σκοτώθηκαν άμαχοι και, επιπλέον, στα σημεία δρουν 600 Αμερικανοί μαχητές». Τόσο αποστασιοποιημένα από το διεθνές δίκαιο και τόσο μαλακά, για επιθέσεις σε ξένο έδαφος.

Έτσι, αποστασιοποιημένοι κι εμείς – ως προς τη «συριακή κρίση»–, φτάσαμε στους δύο φοβερούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου του 2023. Συγκλονίστηκε ένα μεγάλο μέρος της ΝΔ Ασιατικής Τουρκίας, ανάμεσα στην πεδινή Κιλικία στα πόδια της οροσειράς του Ταύρου (Άδανα) και τα όρη Αντίταυρου (Καχραμάν Μαράς, Αντιγιαμάν, Αντέπ / Γκαζιαντέπ), τα παράλια της Μεσογείου (Αλεξανδρέτα / Ισκεντερούν, Αντιόχεια / Αντάκια) και τη Βόρειο Μεσοποταμία (Έδεσα / Ούρφα, σύγχρονη Σανλιούρφα στ’ ανατολικά του Ευφράτη και μέχρι το Ντιγιάρμπακιρ στις όχθες του Τίγρη) κι ένα μεγάλο μέρος της ΒΔ Συρίας. Μεγάλη και ειλικρινής η συγκίνησή μας. Μεγάλος και ο τρόμος. Η οδύνη. Αξιοθαύμαστη και συγκινητική η ταχύτατη κρατική κινητοποίηση. Αλλά και η δραστηριοποίηση μεγάλου μέρους των Ελλήνων πολιτών. Να τρέξουμε, να προσφέρουμε μωρουδιακά, φαγώσιμα κι ό,τι άλλο. Να αναζητήσουμε τους Τούρκους φίλους. Να εκφράσουμε τη συμπαράστασή μας.

Με τον πιο οδυνηρό τρόπο αναδύθηκε ξανά στον ομιχλώδη ορίζοντα και η Συρία κι έγινε ορατή στο οπτικό μας πεδίο, γρατζούνισε μνήμες, άγγιξε ευαίσθητες χορδές. Πολλοί συμπολίτες έβαλαν τις φωνές. Γιατί δεν στέλνουμε βοήθεια στη Συρία; Κάποιοι δημοσιογράφοι δίνουν ορισμένες απαντήσεις τσάτρα πάτρα – μοιάζει να ξέχασαν κι αυτοί τα καθέκαστα της «συριακής κρίσης». Μοιάζει σαν να μην έχουν καν ανοίξει την Ιστοσελίδα του ΥΠΕΞ για να ενημερωθούν για τις διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας-Συρίας. Μοιάζει σαν να μην έχουν τρόπο να μάθουν την πολιτική των κυρώσεων που έχουν επιβάλλει η ΕΕ, ο ΟΗΕ και διάφοροι διεθνείς οργανισμοί σε βάρος της Συρίας, αλλά και την πολιτική του συριακού κράτους απέναντι σε οτιδήποτε προέρχεται από τη Δύση. Μοιάζει σαν να μην ξέρουν ότι οι φιλικές και οι εχθρικές δυνάμεις έχουν αποκλείσει από παντού τη Συρία.

Ας πούμε, λοιπόν, αυτό: η «διεθνής κοινότητα» είχε συμφωνήσει να υπάρχουν τέσσερεις πύλες εισόδου-τελωνειακοί σταθμοί για τη διέλευση ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους χειμαζόμενους Σύριους και Κούρδους. Δύο Πύλες στα τουρκοσυριακά σύνορα, μία Πύλη στο ιρακινό σύνορο και μία στο ιορδανικό. Το ζήτημα: τι περνούσε, που πήγαινε, ποιος το διαχειριζόταν και ποιος έστελνε τη βοήθεια, παραμένει άγνωστο ή ας πούμε ότι δεν θέλουμε να το αγγίξουμε τώρα. Η ΕΕ τονίζει ότι ήταν ζωτικής σημασίας τα εμβόλια για το κόβιντ που κατέληξαν στα συριακά νοσοκομεία. Μακάρι. Πάντως, το 2021 η Ρωσία και η Κίνα άσκησαν βέτο στο ΟΗΕ απαιτώντας να κλείσουν οι τρεις Πύλες και να περιοριστεί η δίοδος της ανθρωπιστικής βοήθειας μόνο από τη μία: τη Bab al-Hawa. Αλλά η Μπαμπ αλ-Χάουα βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του Νομού Χατάι (η περιοχή της Αντιόχειας), δηλαδή στο νοτιότερο σημείο της Ασιατικής Τουρκίας και, το χειρότερο, αυτή η περιοχή συνορεύει με συριακά εδάφη που τα κατέχει μία από τις δύο μεγαλύτερες τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν στη Συρία (με τη θερμή υποστήριξη της Τουρκίας, όπως πιστεύεται).

Η μία και μοναδική, λοιπόν, ανοιχτή Πύλη, αναγκάζει την ανθρωπιστική βοήθεια να διασχίσει μία άκρως εχθρική και επιθετική χώρα, την Τουρκία, για να βρεθεί σε ανταρτοκρατούμενα εδάφη! Αυτή είναι η Επαρχία Ιντλίμπ, όπου βρίσκεται η πόλη Ιντλίμπ, που φαίνεται ότι είναι το μεγαλύτερο θύμα του πρόσφατου σεισμού. Οι γιατροί στα νοσοκομεία δηλώνουν (με μήνυμα στο BBC) ότι δεν υπάρχει ούτε πόσιμο νερό για τους πληγέντες και τους άλλους ασθενείς, ενώ ο πληθωρισμός στη χώρα έχει αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό –λόγω και του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία– ώστε εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε ψωμί. Ναι. Από το μεσημέρι της Πέμπτης 9 Φεβρ. επαναλαμβάνουν και τα ελληνικά ραδιόφωνα το αισιόδοξο γεγονός ότι πέρασαν έξι (6) φορτηγά με βοήθεια προς τη Συρία. Τι, πώς, πού, η είδηση δεν ενημερώνει. Ας αρκεστούμε στο ότι πέρασαν έξι φορτηγά. Με κάποιο ιντερνετικό ψάξιμο διαβάζεις από τις επίσημες ανακοινώσεις ότι τα φορτηγά δεν μεταφέρουν φαγώσιμα. Ούτε φάρμακα. Κουβέρτες, ρουχισμό, λάμπες και είδη προσωπικής υγιεινής βλέπω. Για 5.000 αποδέκτες, λένε. Αλλά οι αποδέκτες ξεπερνούν τα 4 εκατομμύρια. Άνευ σχολίου.

Οι ένθερμοι συμπατριώτες μας σηκώνουν φωνή – δίχως να διερωτηθούν πριν εκφέρουν φωναχτά γνώμη – και προτείνουν τη θάλασσα. Να στείλουμε βοήθεια μέσω κάποιου λιμανιού! Καλά θα ήταν. Δεν λέω. Αλλά ακόμα καλύτερα θα ήταν αν γνωρίζαμε ότι το εμπορικό λιμάνι της Συρίας είναι η Λατάκια (Λαοδίκεια), πολύ κοντά στα σύνορα με την Τουρκία και απέναντι από την κατεχόμενη Κύπρο. Το λιμάνι κι όλη η γύρω ημιορεινή περιοχή βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Ρωσικής Ομοσπονδίας – συμμάχου της Συρίας (και της Τουρκίας). Μέχρι προχθές, ο πρόεδρος Μπασάρ αλ- Άσαντ ζητούσε από τη Δύση να πάψει τις κυρώσεις σε βάρος της Συρίας αλλά απαιτούσε οποιαδήποτε ανθρωπιστική βοήθεια να παραδοθεί στη Δαμασκό ώστε να τη διαχειριστεί και να τη διανείμει το κράτος και σε καμιά περίπτωση να μην φτάσει στα χέρια αντικαθεστωτικών ή τρομοκρατών. Όμως, ακόμα και εάν βρεθεί μία συμβιβαστική λύση για να σταλεί η βοήθεια στη Λατάκια, τι θα γίνει με τις εκεί ρωσικές δυνάμεις και τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας; Και παρόλο που η Ρωσία ανακάλεσε τον περασμένο Μάιο μεγάλο μέρος του στρατού κατοχής από τη Λατάκια και τα πέριξ, λόγω της επίθεσης στην Ουκρανία, φαίνεται ότι λίγο αργότερα αποφάσισε να αναδιοργανώσει τις δυνάμεις της στη Συρία (σύμφωνα με τους «Τάιμς της Μόσχας» 16/9/2022). Άλλωστε και τα σιτοκάραβα που επέτρεψε η Τουρκία να περάσουν τον Βόσπορο, στη ρωσοκρατούμενη Συρία κατέληξαν.

Αλλά ακόμα κι αν παραβλέψει η συναισθηματική και φιλάνθρωπη Δύση το πρόβλημα των κυρώσεων και του εμπάργκο, και αποβιβαστεί η βοήθεια στη Λατάκια, για να φτάσουν τα φορτηγά στο Χαλέπι (το «Αλέπο» όπως το ακούω συχνά από διάφορους), πρέπει να διασχίσουν πέντε (5) περιοχές της συριακής επικράτειας που είναι αντιμαχόμενες και βρίσκονται υπό διαφορετικό καθεστώς. Οι πολιτικοί χάρτες είναι αποκαλυπτικοί, αν και ελλείπεις. Πού εντοπίζονται οι ελλείψεις; Στο ότι βάφουν με ένα χρώμα και τις περιοχές που ελέγχονται πλήρως από το συριακό κράτος και τις περιοχές που εξουσιάζουν οι Ρώσοι σύμμαχοι, αλλά και κάποια εδάφη όπου δρουν ανεξέλεγκτα οι Ιρανοί σύμμαχοι. Με τους Κινέζους, τους Σαουδάραβες και τους Καταριανούς δεν μπορώ ούτε εγώ να βρω άκρη. Νομίζω ότι οι δύο τελευταίες κινούνται στον χώρο μέσω αντιπροσώπων – ή μήπως έχουν πλέον υποχωρήσει; Με βαθύτατη οδύνη διαπιστώνει όποιος δεν ξέχασε τα τελευταία χρόνια την φιλτάτη Συρία, ότι είναι σχεδόν αδύνατον να φτάσει η ανθρωπιστική βοήθεια εκεί που πρέπει να φτάσει. Δηλαδή στον λαό, που έχει δεινοπαθήσει δώδεκα χρόνια τώρα. Όπου κι εάν ζει, σε όποιο τμήμα της επικράτειας, κατεχόμενο ή μη, ότι κι αν πιστεύει ο καθένας, όποιον και εάν υποστηρίζει με τη θέλησή του ή με το στανιό.

Η Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραμα είχε ιδιαίτερους δεσμούς με τη Συρία. Τους διατηρούμε πάντα, κι ακόμα περισσότερο στη διάρκεια του ατέλειωτου πολέμου και τώρα, μετά τον τρομερό σεισμό, ακόμα περισσότερο. Όμως έχουν διακοπεί οι επικοινωνίες. Αν κάποιος έχει μία δυνατότητα ουσιαστικής επαφής, θα ήταν πάρα πολύ μεγάλη ανακούφιση. Αλλά δεν χωρούν ρομαντισμοί και εξωπραγματικές ιδέες.

Χάρτες προς το παρόν. Και θα επιστρέψουμε. Γιατί «Η Συρία που αγάπησα», όπως τιτλοφορήσαμε μία έκθεση που κάναμε στην Πάτρα και στον Βόλο, και ονοματίσαμε ένα άλλο Φέις Μπουκ με τον ίδιο τίτλο, είναι πάντα μέσα στην καρδιά μας.

Μαριάννα Κορομηλά, 10 Φεβρ. 2023

Αναδημοσίευση από την «Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραμα»