Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΕΠΙΤΑΧΥΝΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΟΣΩΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟ ΘΕΟ

Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΕΠΙΤΑΧΥΝΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΟΣΩΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟ ΘΕΟ

ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Σε ένα άρθρο μας στη «Χριστιανική» της 12.7.2018  αναλύσαμε τα βασικά ευρήματα μιας έρευνας για τη θρησκευτικότητα των Ελλήνων που δόθηκε  στη δημοσιότητα από την διαΝΕΟσις.

Η διαΝΕΟσις είναι ένας Οργανισμός Έρευνας και Ανάλυσης ο οποίος, ανάμεσα στα άλλα, αναθέτει σε Πανεπιστήμια ή σε αναγνωρισμένες εταιρείες δημοσκοπήσεων τη διεξαγωγή ερευνών για πολύ ζωτικά προβλήματα της χώρας.  Η έρευνα εκείνη με τίτλο «Τι πιστεύουν οι Έλληνες» βασιζόταν σε μια δημοσκόπηση που η διαΝΕΟσις ανέθεσε στην εταιρεία δημοσκοπήσεων MRB για τις αντιλήψεις των ερωτηθέντων για μια σειρά από θέματα: από τις αντιλήψεις τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη θέση της Ελλάδας σε αυτήν, μέχρι τις απόψεις τους για την οικονομία, τη μετανάστευση, τα ατομικά δικαιώματα, την εκπαίδευση, τη θρησκεία, τη σεξουαλική παρενόχληση.

Στο άρθρο της 12.7.2018 περιοριστήκαμε στο τμήμα εκείνο της έρευνας που αφορά τη θρησκευτικότητα των κατοίκων της χώρας. Ειδικότερα στο Μέρος Α΄ του άρθρου εξετάστηκαν τα ευρήματα της έρευνας για την πίστη στο Θεό και στο Μέρος Β΄ τη συχνότητα εκκλησιασμού των ερωτηθέντων.

Την ίδια έρευνα δημοσιεύεται κάθε χρόνο και πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα εκείνη που στηρίχτηκε σε δημοσκόπηση που διεξήγαγε η εταιρεία δημοσκοπήσεων MARC στις αρχές του έτους.  Η ίδια εταιρεία διεξήγαγε τη δημοσκόπηση του 2020.

Στο άρθρο αυτό  θα εξετάσουμε τις επιπτώσεις των δύο ετών της πανδημίας στην πίστη.  Για το λόγο αυτό  θα συγκρίνουμε τα ευρήματα της φετινής έρευνας με εκείνα του 2020. Σε ό, τι αφορά την έρευνα του 2020 σε σχέση με εκείνη του 2018 αποφύγαμε την παράθεση των αναλυτικών στοιχείων διότι οι Πίνακες θα ήταν δυσανάγνωστοι. Θα αναφέρουμε, όμως, κάποιες συγκρίσεις με εκείνη τους 2022 σε σχέση με το 2020. Η εξέταση θα γίνει: κατά φύλο, ομάδες ηλικιών, επίπεδο εκπαίδευσης, κλιμάκια εισοδήματος και κόμμα που ψήφισαν οι ερωτηθέντες. Στο επόμενο άρθρο θα εξετάσουμε τη συχνότητα εκκλησιασμού.

Τόσο η έρευνα των ετών 2018 και 2020 όσο και εκείνη του 2022 στηρίζεται σε ένα δείγμα 1.250 ατόμων κατανεμημένων στα 10 γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας ανάλογα με τον πληθυσμό τους. Στους Πίνακες  δίνονται τα ποσοστά μόνο εκείνων που απάντησαν θετικά στα ερώτημα:

                                 «Εσείς προσωπικά θα λέγατε πως πιστεύετε στο Θεό;»

Στην 1η στήλη των 5 Πινάκων του άρθρου δίνεται το ποσοστό των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι πιστεύουν στο Θεό το 2020, στη 2η το 2022 και στην 3η η ποσοστιαία μεταβολή του το 2022 σε σχέση με το 2020.

 

Ι. ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ

 

Στον Πίνακα 1 δίνονται τα αποτελέσματα των ερευνών κατά φύλο.

 

Από τον Πίνακα 1 φαίνεται το ποσοστό πίστης στο Θεό:

  • Το 2022 σε σχέση με το 2020 στο σύνολο του δείγματος μειώθηκε κατά 5%, ενώ η μείωσή του το 2020 σε σχέση με το 2018 ήταν 2,2%, γεγονός που δείχνει ότι η πανδημία επιτάχυνε τη μείωσή του.
  • Μειώθηκε στους άνδρες και στις γυναίκες κατά το ίδιο ποσοστό. Το 2020, όμως, σε σχέση με το 2018 η μείωση στους άνδρες ήταν τετραπλάσια εκείνης των γυναικών.
  • Το 2020 στις γυναίκες το ποσοστό αυτών που πιστεύουν ήταν 9,2 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερο από εκείνο στους άνδρες, το 2022 κατά 8,7, ενώ το 2018 κατά 6,9.

 

 

ΙΙ. ΚΑΤΑ ΟΜΑΔΕΣ ΗΛΙΚΙΩΝ

 

Στον Πίνακα 2 δίνονται τα αποτελέσματα των ερευνών κατά ομάδες ηλικιών.

 

 

Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι το ποσοστό όσων πιστεύουν στο Θεό:

  • Το 2022 σε σχέση με το 2020 μειώθηκε σε όλες τις ομάδες ηλικιών. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στους ηλικίας 17-24 ετών και η μικρότερη στους ηλικίας 55-64 ετών. Η μείωση στους ηλικίας 17-24 ετών ήταν υπερδιπλάσια του μέσου όρου. Το 2010 σε σχέση με το 2019 μείωση σημειώθηκε σε όλες τις ομάδες ηλικιών με την εξαίρεση εκείνων ηλικίας 65 ετών και άνω στους οποίους σημειώθηκε ελαφρά αύξηση.
  • Τόσο το 2020 όσο και το 2022 το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν στους 65 ετών και άνω και το μικρότερο στους ηλικίας 17-24 ετών. Το ίδιο ισχύει και για  το 2018.

 

ΙΙΙ.  KATA EΠΊΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

 

Στον Πίνακα 3 δίνονται τα αποτελέσματα των ερευνών κατά επίπεδο εκπαίδευσης.

 

 

Από τον Πίνακα 4 φαίνεται ότι το ποσοστό πίστης στο Θεό:

  • Το 2022 σε σχέση με το 2020 μειώθηκε στις τρεις πρώτες βαθμίδες, ενώ αυξήθηκε σε εκείνους με μεταπτυχιακό τίτλο ή διδακτορικό. Το 2020 σε σχέση με το 2018 σημειώθηκε ελαφρά αύξηση στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μείωση σε εκείνους των άλλων βαθμίδων.
  • Μειώνεται καθώς αυξάνεται το επίπεδο εκπαίδευσης. Τόσο το 2020 όσο και το 2022 ο υψηλότερο είχαν οι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και το χαμηλότερο οι έχοντες μεταπτυχιακό τίτλο ή διδακτορικό. Το ίδιο ισχύει και το 2018.

 

ΙV.  KATA ΥΨΟΣ ΜΗΝΙΑΙΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ

 

Στον Πίνακα 4 δίνονται τα αποτελέσματα των ερευνών κατά κλιμάκιο εισοδήματος

 

 

Από τον Πίνακα 4 φαίνεται ότι το ποσοστό πίστης στο Θεό:

  • Το 2022 σε σχέση με το 2020 μειώθηκε σε όλα τα κλιμάκια εισοδήματος με εξαίρεση το τελευταίο και υψηλότερο στο οποίο αυξήθηκε Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στο κλιμάκιο 501-1.000 ευρώ και η μικρότερη στο κλιμάκια 2.001-3.000 ευρώ. Το 2020 σε σχέση με το 2018 μείωση σημειώθηκε στα κλιμάκια κάτω των 500 ευρώ, 2.001-3.000 και άνω των 3.000 ευρώ και αύξηση στα υπόλοιπα
  • Το υψηλότερο ποσοστό αυτών που πιστεύουν τόσο το 2020 όσο και 2022 είχαν οι του κλιμακίου 501-1.000 ευρώ και το χαμηλότερο εκείνοι του κλιμακίου άνω των 3.000. Το 2018 όμως το υψηλότερο ποσοστό είχαν οι του κλιμακίου άνω των 3.000 ευρώ και το χαμηλότερο εκείνοι του κλιμακίου 1.501-2.000 ευρώ.

 

  1. V. KATA ΚΌΜΜΑ ΠΟΥ ΨΗΦΙΣΑΝ

 

Στον Πίνακα 5  δίνονται τα αποτελέσματα της ερευνών κατά κόμμα που ψήφισαν.

 

 

Από τον Πίνακα 5 φαίνεται ότι η πίστη στο Θεό:

  • Το 2022 σε σχέση με το 2020 μειώθηκε στους ψηφοφόρους της Ν.Δ., του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΙΝΑΛ και της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ και αυξήθηκε σε εκείνους του Κ.Κ.Ε. (ελαφρά) και του ΜεΡΑ25.  Σύγκριση του 2020 με το 2018 δεν μπορεί να γίνει διότι μόνο τα τέσσερα πρώτα κόμματα του Πίνακα ήταν στη Βουλή που αναδείχτηκε από τις εκλογές του 2015.
  • Το υψηλότερο ποσοστό το 2020 είχαν οι ψηφοφόροι της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ και το 2022 εκείνοι της Ν.Δ., ενώ το χαμηλότερο και τα δύο έτη είχαν οι ψηφοφόροι του Κ.Κ.Ε. Και τα δύο όμως έτη άνω του 50% αυτών ψήφισαν το κόμμα αυτό  πιστεύουν στο Θεό.

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 

Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο αυτό για την πίστη στο Θεό με βάση της έρευνες της διαΝΕΟσις προκύπτει ότι η τάση (μικρής) μείωσης της πίστης στο Θεό που σημειώθηκε πριν από την πανδημία επιταχύνθηκε στη διάρκεια της διετίας που ο κορωνοϊός προκάλεσε εκατομμύρια θανάτους και εκατοντάδες εκατομμύρια κρούσματα στον κόσμο και σχεδόν 30.000 θανάτους και πάνω από 3.000.000 κρούσματα  στη χώρα μας. Υπάρχουν, όμως πολύ μεγάλες διαφορές στη μείωση αυτή κατά φύλο, ηλικία, εκπαίδευση, εισόδημα και κόμμα προτίμησης των ερωτηθέντων. Παρ’ όλα αυτά το ποσοστό αυτών που πιστεύουν στο σύνολο του δείγματος εξακολουθεί να είναι σχεδόν 80% στη χώρα μας.

Δεν γνωρίζουμε αν στη μείωση κατά 2,2% που σημειώθηκε το 2020 σε σχέση με το 2018 (προ πανδημίας) είχε προηγηθεί και άλλη μείωση τα προηγούμενα χρόνια διότι στην σχετική έρευνα του 2016 δεν υπήρχε το ίδιο ερώτημα. Ανεξάρτητα, όμως, από αυτό, το γεγονός ότι σε διάστημα 4 ετών σημειώθηκε σωρευτική μείωση της πίστης στο Θεό στο σύνολο του δείγματος των δημοσκοπήσεων κατά 7,1% δημιουργεί την ανάγκη νέων δημοσκοπήσεων για τα αίτια της μείωσης αυτής, ιδιαίτερα στους νέους, στους οποίους η μείωση σωρευτικά την τετραετία είναι 20%, δηλαδή σχεδόν τριπλάσια του μέσου όρου τα έτη αυτά.

_______

       *Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος

      της Βουλής, Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.

Εἶναι ἀντίθετη ἡ ἐπιστήμη μὲ τὴν πίστη;

Εἶναι ἀντίθετη ἡ ἐπιστήμη μὲ τὴν πίστη;

Στὸ 1ο ἄρθρο τοῦ Καταστατικοῦ τοῦ Κινήματος τῆς Χ.Δ.  τονίζεται μεταξὺ ἄλλων ὅτι:

“Σκοπός τοῦ Κινήματος τῆς Χριστιανικῆς Δημοκρατίας εἶναι ἡ μελέτη καί ἡ ἀντιμετώπιση πολιτικῶν, κοινωνικῶν, πνευματικῶν καί πολιτιστικῶν προβλημάτων μέ βάση τή χριστιανοκοινωνική διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν Πατέρων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, τή δημοκρατική καί κοινοτική ἑλληνική παράδοση καί τά πορίσματα τῆς ἐπιστήμης.”

Σὲ παλαιότερη ἐκδἠλωση χριστιανικοῦ ἐνδιαφέροντος ὅπου εἴχαμε προσκληθεῖ, διατυπώθηκε ἡ ἀπορία γιὰ ποιὸ λόγο γίνεται ἡ ἀναφορὰ στὴν ἐπιστήμη, μὲ δεδομένο ὅτι ἀρκετὲς φορές, τὰ πορίσματά της ἔχουν ἀποτελέσει βάση ἀμφισβήτησης τῆς πίστης μας.

Ἀναδημοσιεύουμε σχετικὰ ἀπόπασμα ἀπόψεων τοῦ Ἀγίου Λουκᾶ τοῦ ἰατροῦ, Ἐπισκόπου Κριμαίας.

“Δεν μπορούμε να περιορίσουμε την ανθρώπινη διάνοια που ερευνά την φύση. Ξέρουμε ότι σήμερα η επιστήμη γνωρίζει μόνον ένα μέρος απ’ αυτά που θα έπρεπε εμείς να ξέρουμε για την φύση. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι δυνατότητες της επιστήμης είναι μεγάλες. Σ’ αυτό έχουν δίκαιο και δεν το αμφισβητούμε. Τι λοιπόν αμφισβητούμε εμείς; Γιατί δεν αρνούμαστε την θρησκεία όπως το κάνουν αυτοί και δεν την θεωρούμε αντίθετη προς την επιστημονική γνώση;

Μόνο γιατί με όλη την καρδιά μας πιστεύουμε πως υπάρχει ο πνευματικός κόσμος. Είμαστε σίγουροι πως εκτός από τον υλικό κόσμο υπάρχει άπειρος και ασύγκριτα υψηλότερος πνευματικός κόσμος. Πιστεύουμε στην ύπαρξη των πνευματικών όντων που έχουν διάνοια πολύ πιο υψηλή από ότι έχουμε εμείς οι άνθρωποι. Πιστεύουμε, με όλη την καρδιά μας, ότι πάνω απ’ αυτό τον πνευματικό και τον υλικό κόσμο υπάρχει Μέγας και Παντοδύναμος Θεός.

Αυτό που εμείς αμφισβητούμε είναι το δικαίωμα της επιστήμης να ερευνά με τις μεθόδους της τον πνευματικό κόσμο. Διότι ο πνευματικός κόσμος δεν ερευνάται με τις μεθόδους που ερευνούμε τον υλικό κόσμο. Οι μέθοδοι αυτές είναι εντελώς ακατάλληλες για να ερευνούμε μ’ αυτές τον πνευματικό κόσμο.

Από πού γνωρίζουμε ότι υπάρχει ο πνευματικός κόσμος; Ποιος μας είπε ότι υπάρχει; Αν μας το ρωτήσουν οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν στη θεία αποκάλυψη θα τους απαντήσουμε το εξής, «μας το είπε η καρδιά μας». Διότι υπάρχουν δύο τρόποι το να γνωρίσει κανείς κάτι, ο πρώτος είναι αυτός για τον οποίο μιλάει ο Γέκκελ και τον οποίο χρησιμοποιεί η επιστήμη για να γνωρίσει τον υλικό κόσμο. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος που η επιστήμη δεν τον ξέρει και δεν θέλει να τον ξέρει. Είναι η γνώση μέσω καρδιάς. Η καρδιά μας δεν είναι μόνο το κεντρικό όργανο του κυκλοφοριακού συστήματος, είναι και όργανο με το οποίο γνωρίζουμε τον άλλο κόσμο και αποκτάμε την ανώτατη γνώση. Είναι το όργανο που μας δίνει την δυνατότητα να επικοινωνούμε με τον Θεό και τον άνω κόσμο. Σ’ αυτό μόνο εμείς διαφωνούμε με την επιστήμη.

Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας Λόγοι και Ομιλίες orthodoxia.online
Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη »  Θεσσαλονίκη

Ἡ ἀναφορὰ τῆς ἐπιστήμης στὸ Καταστατικό μας ἔχει τὴν ἔννοια ποὺ προβάλλει ὁ ἅγιος Λουκᾶς: “Δὲν μποροῦμε νὰ περιορίσουμε τὴν ἀνθρώπινη διάνοια ποὺ ἐρευνᾶ τὴ φύση”. Οὔτε ἡ πίστη μας κινδυνεύει ἀπὸ κάτι τέτοιο. Ὅποιος πιστὸς φοβᾶται μήπως ἡ ἐπιστήμη κλονίσει τὴν πίστη του, δὲν ἔχει στέρη πίστη. Ὅποιος ἐπιστήμονας θεωρεῖ ὅτι μὲ ἐπιστημονικὲς μεθόδους ἀποδεικνύονται οἱ ὑλιστικὲς κοσμοαντιλήψεις, δὲν εἶναι καλὸς ἐπιστήμονας, ὡς πρὸς τὸ συλλογισμό αὐτό. Ὁ πνευματικὸς κόσμος δὲν έρευνᾶται μὲ μεθόδους τῆς ἐπιστήμης.