• ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΟΣ

-του Ηρακλή Κανακάκη*

Ο κορωνοϊός, που εισέβαλε από τη μακρινή Κίνα, επέφερε παγκόσμιο κατακλυσμό. Μέχρι το τέλος του 2021 επιβεβαιώθηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πάνω από 280 εκατομμύρια κρούσματα Covid-19 περίπου 5,5 εκατομμύρια θάνατοι.
Σύμφωνα με τον Εντγκάρ Μορέν, Γάλλο φιλόσοφο, κοινωνιολόγο και συγγραφέα, ο κορωνοϊός είναι «ένα παθολογικό σύμπτωμα μίας βαθιάς και γενικευμένης κρίσης του Δυτικού Παραδείγματος που έχει παγκοσμιοποιηθεί» και έχει θεοποιήσει τον άνθρωπο. (Εντγκάρ Μορέν, «Ας αλλάξουμε δρόμο. Τα μαθήματα του κορωνοϊού», εκδόσεις του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ, 2021).

Αλήθεια, πού είναι η ευτυχία και η ευημερία, που θα κόμιζαν ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η οικονομική μεγέθυνση; Ο παγκοσμιοποιημένος νεοφιλελευθερισμός επελαύνει ασύδοτος μετατρέποντας τον πλανήτη σε Σαχάρα ανθρώπινης δυστυχίας. Τα θύματα που αφήνουν πίσω τους τα προγράμματα λιτότητας, οι «μεταρρυθμίσεις» και τα διάφορα Σύμφωνα Σταθερότητας είναι πολλαπλάσια της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης.
Η ανθρωπότητα έχει εισέλθει στη «χιλιετία των λυγμών» και η τροχοπέδη στην ανεξέλεγκτη καταστροφή της βρίσκεται στην αφύπνιση και συνειδητοποίηση της κατάστασης. Στο μετασχηματισμό της σκέψης, των ηθών και του πολιτισμού μας.
Πού είναι η άνθηση, που θα ’ρχόταν με την «απελευθέρωση» του ατόμου; Η αποθέωση του ατόμου σε συνδυασμό μ’ έναν όλο και πιο εντεινόμενο κοινωνικό κατακερματισμό, έφερε την αποξένωση, τον εκτροχιασμό και τον κοινωνικό αυτισμό. Σήμερα η ανατροπή βρίσκεται στο πέρασμα από το ατομικό στο συλλογικό, από το εγώ στο εμείς.
Αναβιώνουν πράγματα τα οποία θεωρούνταν παρελθόν: ανορθολογικές θεωρίες με στρατιές οπαδών, δουλειές με διάφορα προσωπεία και ολοκληρωτισμοί, με πιο επικίνδυνο αυτόν των δυνάμεων της χρηματοκρατίας και της αγοράς, οι οποίες επιθυμούν έναν «πανοπτικό» κόσμο. Στον κόσμο αυτό, με εργαλεία τα ψηφιακά μέσα, το διαδίκτυο, την τεχνητή νοημοσύνη και το φόβο, αποπροσωποποιούνται οι εργασιακές και λοιπές ανθρώπινες σχέσεις, εντείνονται οι απόπειρες τεχνολογικού – γενετικού ελέγχου, εγκαθιδρύονται μηχανισμοί ελέγχου και χειραγώγησης των πολιτών.
Πού είναι ο αυτόνομος, αυτοδύναμος και άτρωτος μετάνθρωπος; Η υπόσχεση ότι θα κατακτήσει ο άνθρωπος την αθανασία και θα διαφεντέψει τα πάντα αποδείχτηκε ένα ευφορικό παραλήρημα.
Οι λάτρεις της τεχνο-επιστήμης και του μετανθρωπισμού, δέσμιοι του εφήμερου και άρριζου παρόντος, κλείσανε το θάνατο στο «διπλανό δωμάτιο». Απόδιωξαν την αναμέτρηση με τα μεγάλα υπαρξιακά διερωτήματα. Και περίμεναν ότι η καταλυτική ισχύς της, θα καταργήσει την αδυναμία του ανθρώπου μπροστά στον πόνο και το θάνατο.
Και ήρθε ο κορωνοϊός, για να καταδείξει πόσο εύθραυστη και ευάλωτη είναι η ανθρωπότητα. Πόσο υπερφίαλος και καυχησιάρης είναι ο άνθρωπος του ορθολογισμού.
Να καταδείξει τα προφανή. Ότι τη ζωή από το θάνατο τη χωρίζει κυριολεκτικά μία ανάσα. Ότι είναι, τουλάχιστον αφελείς, όσοι σκέπτονται με ψεύτικους και παραπλανητικούς όρους επίγειας αθανασίας.
Ότι ο πόλεμος με τους ιούς δεν θα σταματήσει με την ήττα και εξαφάνιση του covid-19. Γιατί, έξω, κυκλοφορούν δεκάδες ιοί, όπως βεβαιώνουν βιολόγοι και επιδημιολόγοι, οι οποίοι αναγνωρίζονται, όταν μεταπηδήσουν στον άνθρωπο και καταγραφούν τα πρώτα κρούσματα. Γιατί, η παράφορη παγκόσμια τεχνο-οικονομική ανάπτυξη, τροφοδοτούμενη από μία ακόρεστη δίψα για κέρδος, προκαλεί υποβάθμιση της βιόσφαιρας και αυτή υποβιβασμό της ανθρωπόσφαιρας, που βλάπτει τις τροφές, την υγεία και τον ψυχισμό του ανθρώπου και γεννά αρρώστια και θανατίλα.
Ο φόβος για την κοσμική απεραντοσύνη και το θάνατο μπορεί να υπερβαθεί μέσα από την πίστη σ’ Αυτόν, που τον υπερέβη καταλύοντάς τον, μεταμορφώνοντάς τον. Σ’ Αυτόν, που κατέστησε τον κενό τάφο πηγή χαράς, ελπίδας και δύναμης. Στο Χριστό, που διεκήρυξε «Πας ο πιστεύων εις εμέ, ου αποθάνει εις τον αιώνα».
Σε όσους υπηρετούν το Δυτικό Παράδειγμα και μάλιστα με τρόπο που δεν αρμόζει σε ανθρώπους με παραδόσεις, ιδιοπροσωπία και αυτοσεβασμό, ευχόμαστε να δουν στα μάτια το Θεό «από τη βόλτα τους στον κόσμο τον τρελό», όπως λέει και ο τραγουδοποιός Θάνος Παπανικολάου, με τη φωνή της Πέγκυ Ζήνα:
«Κανείς δεν ξέρει μέχρι αύριο τι θα μείνει.
Από τη βόλτα του στον κόσμο τον τρελό.
Και στην κορφή ένα κερί που αναβοσβήνει.
Για όποιον είδε μες στα μάτια το Θεό».
Και τότε θα καταλάβουν ότι ο Χριστός είναι το φως για τον άνθρωπο και το λαό τον «καθήμενο εν σκότει… εν χώρα και σκιά θανάτου».