Ὁ Ὅσιος Θεόφιλος ὁ Ὁμολογητής, Ἀρχιεπίσκοπος Ἐφέσου, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου τιμᾶται σήμερα, εἶναι, σύμφωνα μὲ τὸν Μητροπολίτη Λεοντοπόλεως Σωφρόνιο (Εὐστρατιάδη), ἐντελῶς ἄγνωστος στοὺς ἔντυπους Συναξαριστές. Ἡ μνήμη του διασώζεται στὴν ἀκολουθία του, ἔργο τοῦ Θεοφάνους τοῦ Γραπτοῦ (Παρισινὸς Κώδικας 1619, φ. 62). Ἀπὸ αὐτὴν προκύπτει ὅτι ἦταν μοναχὸς ποὺ εἶχε καταφύγει στὴν ἔρημο καὶ στὴ συνέχεια λόγω τῆς ἁγιωσύνης καὶ τῆς ἀρετῆς του ἔγινε Μητροπολίτης Ἐφέσου, τὴν ὁποία «θεαρέστως διεκυβέρνησεν» καί, σύμφωνα μὲ τὴν ἀκολουθία, «ἐλέγχων διὰ τῶν διδαχῶν αὐτοῦ τοὺς φρενοβλαβῶς τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἀτιμάζοντας».
• Εἶναι προφανὲς ὅτι ἄκμασε τὸν καιρὸ τῆς εἰκονομαχίας καὶ ὅτι οἱ διδαχὲς καὶ τὰ κηρύγματά του ἐπικέντρωναν στὸν ἀγώνα ἐναντίον της.
• Ἄλλωστε, κατὰ τὴν τελευταία εἰκονομαχικὴ περίοδο, ἐπὶ αὐτοκράτορα Θεοφίλου, ἔζησε καὶ ὁ δημιουργὸς τῆς ἀκολουθίας του, ὅσιος Θεοφάνης ὁ Γραπτὸς, ὁ ὁποῖος εἰκάζεται ὅτι ἦταν σύγχρονός του καὶ εἶχε ἐξοριστεῖ τὸ 838 μ.Χ., γιὰ νὰ ἐπιστρέψει καὶ νὰ ἀναδειχθεῖ Μητροπολίτης Νικαίας μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Θεοφίλου.
• Ἡ ἔκφραση αὐτὴ γιὰ τοὺς «φρενοβλαβῶς τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἀτιμάζοντας» εἶναι ἐπίκαιρη σήμερα, μὲ τὰ προσβλητικὰ γιὰ τὴν ὀρθόδοξη χριστιανικὴ πίστη ἐκθέματα τῆς Ἐθνικῆς Πινακοθήκης.
• Τὰ ὁποῖα δὲν ἀποτελοῦν κριτικὴ στὰ πλαίσια τῆς ἐλευθερίας τοῦ λόγου καὶ τῆς τέχνης, ἀλλὰ ὀνειδισμὸ καὶ προσβολὴ τῆς πίστης τοῦ ἄλλου.
• Οἱ ὀνειδισμοὶ περιλαμβάνονταν στὸ μαρτύριο τοῦ Χριστοῦ. Τέτοιου εἴδους «ἐξουσιαστικὸ χιοῦμορ» δὲν εἶναι σάτιρα, ἀλλὰ μορφὴ καταπίεσης καὶ καταστολῆς.

Χριστιανική 25 Σεπτεμβρίου 2025. Στήλη “Τὰ τοῦ Καίσαρος”