Δυναμικά με μαζικη διαδήλωση στην Αθήνα αντέδρασαν οι φοιτητές στη θρασύτατη επιδίωξη της κυβέρνησης Μητσοτάκη να νομοθετήσει τη λειτουργία των αποκαλούμενων μη κρατικών Πανεπιστημίων, παραβιάζοντας ευθέως το άρθρο 16 του Συντάγματος. Φοιτητικοί σύλλογοι απ’ όλη τη χώρα δημιούργησαν εκρηκτικό κλίμα και ανέδειξαν τη μαζική αντίδραση της νεολαίας στα κυβερνητικά σχέδια.

Το μέγεθος της συνταγματικής εκτροπής αναδεικνύεται από το γεγονός ότι ακόμα και συνταγματολόγοι που επί της ουσίας είναι υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων, συνυπογράφουν επιστολή με την οποία τονίζουν ότι μόνο με αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να περάσει τέτοιο νομοθέτημα.  

Σαφής είναι και η πρόσφατη σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας: “Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται στην Ελλάδα αποκλειστικώς από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενα, απαγορεύεται δε απολύτως η σύσταση σχολών ανώτατης εκπαίδευσης από ιδιώτες, ασχέτως του προορισμού ή του χαρακτήρα των σχολών αυτών (Σ.τ.Ε. 1318/2009, 547/2008 επταμ. κ.ά.)”.  (Απόφαση 922/2023, που εμμένει στην παλαιότερη πάγια νομολογία του Δικαστηρίου). 

Ήδη διαφαίνεται και η σχεδιαζόμενη απαξίωση της ανώτατης Παιδείας, αφού τα κριτήρια εισαγωγής στα νέου τύπου “Πανεπιστήμια” θα είναι πολύ πιο χαλαρά. Σύμφωνα με τον αρμόδιο Υπουργό, για να είναι κάποιος υποψήφιος, θα πρέπει να καλύπτει την ελάχιστη βάση εισαγωγής του επιστημονικού πεδίου που τον ενδιαφέρει. Αυτό θα προκύπτει από τον μέσο όρο της επίδοσής του στα μαθήματα του επιστημονικού πεδίου που τον ενδιαφέρει επί 0,8». Με τον τρόπο αυτό προκύπτει ότι στα νέου τύπου μορφώματα με αντικείμενο αντίστοιχο με σχολές όπως η Νομική, το Πολυτεχνείο και την Ιατρική, θα μπορούν να εισάγονται φοιτητές με ελάχιστα μόρια, σε σχέση με τα ισχύοντα. Την ίδια στιγμή, μένουν αδειανές θέσεις σε περιφερειακά πανεπιστήμια, λόγω της ελάχιστης βάσης για την εισαγωγή. Προφανής στόχος η δημιουργία αυξημένης εν δυνάμει πελατείας στους επιχειρηματίες που θα κρύβονται πίσω από τα “μη κρατικά” ιδρύματα και βεβαίως θα εισπράττουν δίδακτρα.  

Details

Εν μέσω πανδημίας και lockdown, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προωθεί άλλη μια απόλυτα νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση, που έρχεται ως συνέχεια των νόμων-πλαισίων που διαχρονικά εδώ και μια 40ετία όλες οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν στα πανεπιστήμια της χώρας.

α)Πρώτη «τομή» ο καθορισμός ορίου σπουδών στο ν+2 ή ν+3 (δηλαδή 6 χρόνια για 4ετείς σπουδές και 7 για 5ετείς σπουδές).
Εδώ, πρέπει να λάβουμε υπόψη πως υπάρχουν αρκετές σχολές (Ιατρική, Πολυτεχνικές) με μέσο όρο αποφοίτησης ίσο -αν όχι μεγαλύτερο- με τα χρόνια αυτά. Η κυβέρνηση επιδιώκει λοιπόν είτε να πεταχτούν έξω οι “αποτυχημένοι” φοιτητές είτε να αναγκαστούν να επιβαρυνθούν χωρίς την οικεία θέλησή τους με εντατικοποίηση και ιδιωτική διδασκαλία.  Αφού ήδη έχουν περικοπεί και τα όποια ωφελήματα για τους φοιτητές μετά από τα εν λόγω χρόνια, ποιο είναι το νόημα της νέας-παλιάς τομής; Μα βέβαια να μην ασχολούνται με άλλο πράγμα στις σπουδές τους οι φοιτητές από το άτομό τους, τα τυπικά προσόντα τους και όχι με άλλες μελέτες, ιδεολογικού χαρακτήρα συνδικαλιστική δράση και άλλα επίφοβα για την ομαλή ένταξή τους στο αστικό σύστημα και την απρόσκοπτη αναπαραγωγή του σε ιδεολογικό και κοινωνικό επίπεδο.

β)Δεύτερη τομή η εισαγωγή πανεπιστημιακής αστυνομίας, υπαγόμενη απευθείας στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Το πανεπιστημιακό άσυλο ανέκαθεν υπήρχε στην Ελλάδα, αλλά ως έθιμο και όχι ρητώς νομοθετημένο. Για το λόγο αυτό και σε παλιότερες εποχές, οι φοιτητές (για παράδειγμα, στην Πλατεία Χημείου) υφίσταντο έντονη καταστολή για την ειρηνική τους συνδικαλιστική ή κοινωνική-πολιτική δράση. Το ίδιο θα μπορεί να ισχύει πλέον και σήμερα.

Δυστυχώς, οι τωρινές εξελίξεις είναι απότοκο της απαξίωσης του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου. Στην κατάληψη του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973, οι φοιτητές είχαν περιφρουρήσει τις υποδομές του Ιδρύματος. Αντίθετα, σε πολλές από τις μεταγενέστερες καταλήψεις πανεπιστημιακών χώρων σημειώθηκαν απίστευτοι βανδαλισμοί και καταστροφές, αλλά και παραβιάσεις της ακαδημαϊκής ελευθερίας και που παραπέμπουν σε πρακτικές Ταγμάτων Εφόδου.

Κι επειδή ούτε η νομοθετική κατάργηση του ασύλου απέτρεψε τις πράξεις ανομίας, με αποκορύφωμα τον φασιστικού τύπου διασυρμό του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ), η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ετοιμάζεται να εγκαταστήσει την αστυνομία στις πανεπιστημιακές σχολές, επικαλούμενη δια του υφυπουργού Παιδείας Άγγελου Συρίγου το παράδειγμα του «σπουδαστικού» της ασφάλειας που ήταν εγκατεστημένο στις Σχολές τα χρόνια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Ετσι, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εκμεταλλευόμενη ορισμένα υπαρκτά και καταδικαστέα περιστατικά κατάχρησης ή χρήσης βίας ή κλοπών, όπως αυτά ιδιαίτερα παρουσιάστηκαν από τα ΜΜΕ, επιχειρεί να καταλύσει το αυτοδιοίκητο καθώς και το πανεπιστημιακό άσυλο, είτε στη θεσμική είτε στην παραδοσιακή εθιμική του νομική μορφή, ώστε να καταστήσει τα πανεπιστήμια πεδίο απρόσκοπτης εφαρμογής των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που φέρνουν την απαιδευσία και την εργαλειοποίηση του φοιτητή στο όνομα του επιχειρηματικού κέρδους στο οποίο και ομνύει ο νεοφιλελευθερισμός.

Άσυλο σημαίνει εξ ορισμού άρνηση της βίας εκ μέρους της δημόσιας δύναμης και απαγόρευση εισόδου για την τελευταία. Οι πανεπιστημιακές αρχές και μόνο θα μπορούσαν να ορίσουν, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο, φύλακες οι οποίοι θα υπάγονται αποκλειστικά σε αυτές. Αλλιώς, καταλύεται το αυτοδιοίκητο και σαφώς φαλκιδεύεται το Σύνταγμα της χώρας, διότι τα πανεπιστήμια σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι αυτοδιοίκητα. Το πανεπιστημιακό άσυλο, καταγόμενο από το εκκλησιαστικό (επειδή τα πρώτα δυτικά πανεπιστήμια βρίσκονταν σε εκκλησιαστικούς χώρους, βλ. και τήβεννο), συνιστά μια παρακαταθήκη που πρέπει να περιφρουρήσει το φοιτητικό και ευρύτερο εκπαιδευτικό κίνημα από καθένα που επιθυμεί να το παραμορφώσει ή να το ακυρώσει εκ των έσω, καθώς και να καταστεί απόλυτα σεβαστό από την κάθε κυβέρνηση, εφόσον ορίζει, όπως και το αντίστοιχο οικιακό ή εντός των ναών, ένα χώρο καταφυγής και ελεύθερης διακίνησης των ιδεών.

Καταδικάζουμε την απόπειρα της Κυβέρνησης να ποινικοποιήσει τις φοιτητικές κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο Κεραμέως με πρόσχημα την επιδημία του Κοροναϊού, ιδίως ενόψει του γεγονότος ότι το άρθρο 11 του Συντάγματος δεν προβλέπει απαγορεύσεις δημοσίων συναθροίσεων για λόγους υγείας.   

Όμως ταυτόχρονα, η πανεπιστημιακή κοινότητα που κινητοποιείται καλείται να αναλάβει τις ευθύνες της και να πράξει τα δέοντα, ώστε να απομονώσει και να αποτρέψει τα φαινόμενα ανομίας και να περιφρουρήσει την ακαδημαϊκή ελευθερία, αφαιρώντας τα προσχήματα για τις αυταρχικές κυβερνητικές παρεκτροπές.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντί να διδαχθεί από την παγκόσμια ανάσχεση του νεοφιλελεύθερου ολέθρου, προχωρά σε εμβάθυνση του μοντέλου αυτού και έντονη περαιτέρω επιβάρυνση των νέων γενεών, που ήδη αντιμετωπίζουν από βιοτική άποψη, και άποψη αυτοπραγμάτωσης και προσφοράς στην κοινωνία, ένα μέλλον ανύπαρκτο, με ανεργία σε επίπεδα υποσαχάριας Αφρικής εδώ και μια δεκαετία και μισθούς πείνας που τείνουν σε χαρτζιλίκι και όχι αμοιβή πλήρως απασχολούμενου και εργαζόμενου ανθρώπου.

Η πανδημία δε φαίνεται να πτοεί τους νομοθέτες. Μπορεί ο Μέγας Φώτιος να συμβούλευε τον αυτοκράτορα της Βουλγαρίας Βόρι να εφαρμόζει μόνο τους φιλανθρωπότερους από τους νόμους που έχει κληρονομήσει, αλλά η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη φαίνεται να εργάζεται σκληρά αξιοποιώντας το lockdown προς αποπεράτωση της υλοποίησης των χειρότερων προγραμματικών της θέσεων.

Ας περάσουμε στη νεολαία. Οι νέοι άνθρωποι της ηλικιακής κατηγορίας 18-44 (κυρίως οι λεγόμενοι “millennials”), καθώς και τα παιδιά κάτω των 18 βρίσκονται από πολιτική επιλογή και παρά τη θέλησή τους (διότι η παρούσα κυβέρνηση προήλθε από εκπροσώπους της δεύτερης-μέσης και τρίτης ηλικίας) στο στόχαστρο. Η νεανική ανεργία βρίσκεται στο 37,5%. Η χώρα μας, μετά το 1ο μνημόνιο της κυβέρνησης Παπανδρέου και καθ’ όλη τη δεκαετία του 2010, εξώκειλε όχι απλώς σε νεανική αλλά σε ανεργία του συνολικού πληθυσμού τέτοια που υπήρξε ως πολύ πρόσφατα, όπως έχουμε αποδείξει άλλοτε, κοντύτερα σε κράτη αφρικανικά του αναπτυσσόμενου-τρίτου κόσμου, με εμφύλιους και αυταρχικά καθεστώτα, παρά ευρωπαϊκά. Όλα αυτά βέβαια έγιναν στο όνομα του “Μένουμε Ευρώπη”. Παραταύτα, δε μείναμε Ευρώπη, αλλά περάσαμε στην Αφρική. Η υποσαχάρια Αφρική υπήρξε άλλωστε, όπως και η Λατινική Αμερική, προνομιακό πεδίο της θεραπείας-σοκ που κηρύσσει ο νεοφιλελευθερισμός.

Και τώρα, λοιπόν, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έρχεται να νομοθετήσει μια απόλυτα νεοφιλελεύθερη “μεταρρύθμιση” στα πανεπιστήμια. Δύο από τα εμπνευσμένα μέτρα της μεταρρύθμισης είναι:

α)ο καθορισμός ορίου σπουδών στο ν+2 ή ν+3 (δηλαδή 6 χρόνια για 4ετείς σπουδές και 7 για 5ετείς σπουδές)
Ας σκεφτούμε εδώ ότι υπάρχουν αρκετές σχολές (Ιατρική, Πολυτεχνικές) με μέσο όρο αποφοίτησης ίσο -αν όχι μεγαλύτερο- με τα χρόνια αυτά. Η κυβέρνηση επιδιώκει λοιπόν είτε να πεταχτούν έξω οι “αποτυχημένοι” φοιτητές είτε να αναγκαστούν να επιβαρυνθούν χωρίς την οικεία θέλησή τους με εντατικοποίηση και ιδιωτική διδασκαλία.  Αφού ήδη έχουν περικοπεί και τα όποια ωφελήματα για τους φοιτητές μετά από τα εν λόγω χρόνια, ποιο είναι το νόημα της νέας-παλιάς τομής; Μα βέβαια να μην ασχολούνται με άλλο πράγμα στις σπουδές τους οι φοιτητές από το άτομό τους, τα τυπικά προσόντα τους και όχι με άλλες μελέτες, ιδεολογικού χαρακτήρα συνδικαλιστική δράση και άλλα επίφοβα για την ομαλή ένταξή τους στο αστικό σύστημα και την απρόσκοπτη αναπαραγωγή του σε ιδεολογικό και κοινωνικό επίπεδο.

β)η εισαγωγή πανεπιστημιακής αστυνομίας, υπαγόμενη απευθείας στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Όλοι θυμούνται ότι σε παλιότερες εποχές προ Δικτατορίας όπου δεν υπήρχε πανεπιστημιακό άσυλο, οι φοιτητές (για παράδειγμα, στην Πλατεία Χημείου) υφίσταντο έντονη καταστολή για την ειρηνική τους συνδικαλιστική ή κοινωνική-πολιτική δράση. Το ίδιο θα μπορεί να ισχύει πλέον και σήμερα. Άσυλο σημαίνει εξ ορισμού άρνηση της βίας εκ μέρους της δημόσιας δύναμης και απαγόρευση εισόδου για την τελευταία. Οι πανεπιστημιακές αρχές και μόνο θα μπορούσαν να ορίσουν, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο, φύλακες οι οποίοι θα υπάγονται αποκλειστικά σε αυτές. Αλλιώς, καταλύεται το αυτοδιοίκητο και σαφώς φαλκιδεύεται το Σύνταγμα της χώρας.

Δεύτερη τομή είναι η αύξηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας στους 12 μήνες, που θα ισχύσει, σύμφωνα με το σχέδιο, από τον ερχόμενο Μάιο. Ιστορικά, είναι γνωστό, σύμφωνα με τον κορυφαίο Έλληνα ιστορικό Απόστολο Βακαλόπουλο, ότι ο ίδιος ο θεσμός της υποχρεωτικής θητείας στο στρατό υπήρξε έμπνευση της Βαυαροκρατίας, η οποία κατήργησε τον εθνικό στρατό της Επανάστασης, εισάγοντας τον τακτικό στρατό με 3ετή θητεία σε αυτόν. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, η υποχρέωση της οργάνωσης του στρατού είναι υποχρέωση του Κράτους (με χαρακτηριστική την διάθεση αυτοθυσίας και του ίδιου του πολιτικού άρχοντα) και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μετακυλίεται στους πολίτες. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επέκρινε την “πνευματική αμέλεια του στρατοπέδου” με αφορμή την περίπτωση ενός νέου που έγινε χωρίς να το θέλει στρατιωτικός λόγω του πατέρα του. Ο άγιος Θεοφύλακτος Αχρίδος επέκρινε την τάση των αυτοκρατόρων προς υπερβολική στρατολόγηση νέων, που άφηναν τις επαρχίες τους χωρίς ενεργό πληθυσμό. Στην εποχή της υπερχιλιετούς Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία βασιζόταν εκ πεποιθήσεως σε εξαιρετικό βαθμό σε πολιτικά και διπλωματικά και όχι στρατιωτικά αμυντικά μέσα, η ιδιότητα του στρατιώτη ήταν εθελοντική και επαγγελματική (όχι μισθοφορική), εφόσον σύμφωνα με τον ιστορικό Ian Heath, ο βυζαντινός στρατός έτεινε σε επαγγελματικό, όντας ο “καλύτερα οργανωμένος, εκπαιδευμένος, εξοπλισμένος και υψηλότερα αμειβόμενος στον γνωστό κόσμο”, συνδυάζοντας έτσι τη φιλοπατρία με την επαγγελματική ιδιότητα του στρατιώτη. Από αυτές όλες τις παρακαταθήκες ορμώμενος, είχε δηλώσει σχετικά ο μεγάλος Ρωμιός-Ορθόδοξος επτανήσιος πολιτικός Γεώργιος Τυπάλδος-Ιακωβάτος: “δι’ εθελοντών δε, να πληρώνωμεν τας τάξεις του στρατού”. Συνολικά, τιμώντας τη στρατιωτική ιδιότητα (την οποία άλλωστε έφεραν αρκετοί άγιοι, ειδικά της πρωτοχριστιανικής εποχής), η γνώμη του γράφοντα είναι πως δεν είναι επιτρεπτό το Κράτος να υποχρεώσει πολίτες του παρά τη θέλησή τους και αμισθί να υπηρετούν στο στράτευμα για μεγαλύτερο διάστημα από το υπάρχον. Ενδεχόμενες αμυντικές ανάγκες θα πρέπει να καλύπτονται αλλιώς.

Πολύ πρόσφατα, ο κ. Μητσοτάκης φάνηκε να διαβάζει το βιβλίο του επικεφαλής του Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός Klaus Schwab υπό τον τίτλο “Η μεγάλη επανεκκίνηση”. Στο βιβλίο αυτό, ο κ. Schwab κηρύσσει με απόλυτη σαφήνεια την ανάγκη για το τέλος του τρέχοντος, νεοφιλελεύθερου παραδείγματος, προειδοποιώντας για τα χειρότερα που ελλοχεύουν: «Χρειαζόμαστε μια θεμελιώδη αλλαγή στον καπιταλισμό μετά τον COVID-19 –μία που λαμβάνει υπόψη της το κοινωνικό, φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, αντί απλώς για το οικονομικό κέρδος- αλλιώς οι οικονομικές ανισότητες θα επιδεινωθούν, η περιβαλλοντική υποβάθμιση θα συνεχιστεί και η αλλαγή θα έρθει έτσι κι αλλιώς μέσα από βίαιες δυνάμεις». Ωστόσο, παρά αυτή την προειδοποίηση, η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, με καύσιμο τις γνώριμες πελατειακές σχέσεις του παλιού δικομματισμού και τις προνομιακές σχέσεις με μεγιστάνες και μεγαλοκαρχαρίες που ενδιαφέρονται για τη διατήρηση της ασυλίας, του πλούτου και της εξουσίας που παρα-θεσμικά ασκούν στους πολίτες, συνεχίζει τον ολισθηρό κατήφορο του νεοφιλελευθερισμού και της περαιτέρω επιβάρυνσης των νέων ανθρώπων, οι οποίοι εξωθούνται στην ακούσια βιοτική αποστέρηση, στην ηθική εξαχρείωση και τον εκμαυλισμό των συνειδήσεων (συντασσόμενοι με τους κυρίαρχους του τρέχοντος συστήματος) και στη μαζική μετανάστευση στις νέες φάμπρικες της κεντρικής Ευρώπης και των ΉΠΑ, όπως την περίοδο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Νεοφιλελεύθερη άτη και ύβρις λοιπόν. Ας ελπίσουμε ωστόσο να μην επαληθευτεί ο κ. Schwab και την πολιτική αλλαγή του τρέχοντος συστήματος τη φέρουν εν είδει νέμεσης “βίαιες δυνάμεις”

 

Γ.-Ν. Π.