Ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά άρθρου του κ Γεωργίου Ανδρουτσόπουλου, επίκουρου καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ στην εφημερίδα “Καθημερινή”, στα μέτρα που λήφθηκαν στην Ερμούπολη της Σύρου, τότε οικονομικού κέντρου της χώρας, για την αντιμετώπιση της επιδημίας της χολέρας τον Αύγουστο του 1854.

Σύμφωνα με την τοπική εφημερίδα «Αίολος» της 19 και 28 Αυγούστου 1854, η Ερμούπολη, «η αεικίνητος και θορυβώδης, ομοιάζει νεκρούπολιν φέρουσαν τον τρόμον και την αθυμίαν ζωγραφισμένην εις τας οδούς και τας αγοράς», τα σχολεία είναι κλειστά και οι δρόμοι έρημοι, «εις τρόπον ώστε η ωραία και πολύηχος Ερμούπολις μετεσχηματίσθη εις Ερημούπολιν»

Ο τοπικός Μητροπολίτης Σύρου και Τήνου Δανιήλ (Κοντούδης), για την αντιμετώπιση της επιδημίας μόλις έφτασε ατη Σύρο, «ευλογών τον λαόν, συμβουλεύει να παύσωσι της κακής τροφής…με καθαράν δίαιταν ολίγου ζωμού και βραστού κρέατος», αποδεχόμενος τη λύση της νηστείας του Δεκαπενταύγουστου για να διατρέφονται καλύτερα οι κάτοικοι και να θωρακιστούν στην επιδημία (εφημ. «Αιών» της 25 Αυγούστου 1854).

Επίσης, προς αποφυγή υπερβολικής συγκέντρωσης πιστών, συμφωνήθηκε ο περιορισμός των.ιερών ακολουθιών και η τέλεσή σύντομων λειτουργιών στις 7 το πρωί.

Η επιδημία νικήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου. Τότε, «έδραμον οι Χριστιανοί θαρραλεώτεροι εις τας εκκλησίας» και τέλεσαν και τις επιμνημόσυνες δεήσεις των προσφιλών τους ανθρώπων που είχαν υποκύψει στη νόσο και είχαν κηδευτεί μόνο με τα απαραίτητα πρόσωπα, για την αποφυγή της μετάδοσής της.

Το μέτρο μοιάζει με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της 16ης Μαρτίου, που επίσης προέβλεπε την τέλεση λιτής Θείας Λειτουργίας μόνο την Κυριακή, 7-8 το πρωί. Πρόταση που δεν έγινε δεκτή από τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος προχώρησε σε απαγόρευση κάθε ιεροπραξίας.

Ο κ. Ανδρουτσόπουλος σχολιάζει ότι η κυβερνητική απόφαση κινείται “στα όρια της αναλογικότητας. Και τούτο, διότι φαίνεται ότι δεν εξαντλήθηκε κάθε ηπιότερο μέσο, όπως η τέλεση των ιεροπραξιών από τον θρησκευτικό λειτουργό, χωρίς την παρουσία πιστών, αλλά με μόνη τη συμμετοχή του ψάλτη και του νεωκόρου. Τυγχάνει, πάντως, ευεξήγητη διότι η Εκκλησία δεν επέδειξε, ως ώφειλε, την απαιτούμενη ευελιξία… ”

Με δεδομένες τις εξελίξεις την Κυριακή, θείες λειτουργίες τελέστηκαν κεκλεισμένων των θυρών για τηλεοπτική μετάδοση σε διάφορα σημεία της χώρας, όπως στη Μητρόπολη Αθηνών, στον καθεδρικό ναό της Λαμίας από τον Μητροπολίτη Φθιώτιδας κ. Συμεών, στο Αγρίνιο και στην Πεύκη.

Όμως, με τη διατύπωση της ΚΥΑ, που κάνει λόγο για γενική απαγόρευση, και ο παραπάνω τρόπος τέλεσης ακολουθιών απαγορεύεται, όπως προκύπτει και από τη διατύπωση του κ. Ανδρουτσόπουλου.

Κατά συνέπεια, η κυβερνητική απόφαση, όπως είναι διατυπωμένη, δεν είναι απλώς “στα όρια της αναλογικότητας”, αλλά παραβιάζει ευθέως τις περί θρησκευτικής ελευθερίας διατάξεις του Συντάγματος.       .

Ο Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων κ. Σεραφείμ αγνόησε την κυβερνητική απαγόρευση και τέλεσε κανονικά την ακολουθία των Γ’ Χαιρετισμών με ανοικτές πόρτες για το κοινό, με την παρουσία μικρού αριθμού πιστών. Μεταδίδεται επίσης ότι λειτούργησε κανονικά και το Σάββατο. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, περιπολικό της αστυνομίας τον προσήγαγε στο Αστυνομικό Τμήμα, όπου έδωσε κατάθεση. 

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες,  ο Μητροπολίτης  δήλωσε στο αστυνομικό τμήμα ότι δεν γνώριζε την Κοινή Υπουργική Απόφαση που απαγορεύει τις ιεροπραξίες, αλλά μόνο την απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, η οποία -πάντως- προέβλεπε μόνο την τέλεση “λιτής” Θείας Λειτουργίας τις Κυριακές 7-8 το πρωί. Σχηματίσθηκε δικογραφία εις βάρος του και αφέθηκε ελεύθερος με εντολή του Εισαγγελέα. Είναι άγνωστο εάν θα ασκηθεί δίωξη εναντίον του, ή εάν η Εισαγγελία θα περιορισθεί σε αυστηρές συστάσεις.

Η ανακοίνωση της Μητρόπολης Κυθήρων

Στη συνέχεια των ως άνω εξελίξεων, η Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: 

Δεδομένου τοῦ ἀδικαιολόγητου, ἄδικου καί τεχνητοῦ θορύβου πού προκλήθηκε ἀπό χθές τόσο στά ΜΜΕ, ὅσο καί στό διαδίκτυο εἰς βάρος τῶν Κληρικῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί κυρίως τοῦ Ἐπισκόπου μας γνωστοποιοῦμε στόν Κυθηραϊκό λαό ὅτι μετά βαθυτάτης λύπης μας ἀπό σήμερα οἱ Ναοί μας παύουν κάθε ἱεροτελεστία. Παρ’ ὅτι αὐτό ἀντίκειται στή μακραίωνη Ὀρθόδοξη Παράδοσί μας, πού ὑπεδείκνυε ἐκτενεῖς ὁλονύκτιες δεήσεις, λιτανεύσεις καί Θεῖες Λειτουργίες.

Όποια θέση και αν πάρει κανείς για την όλη στάση του Μητροπολίτη, γεγονός παραμένει ότι η πλήρης απαγόρευση των ιεροπραξιών είναι απόφαση ακραία και αχρείαστη για την προστασία της δημόσιας υγείας,ενόψει του γεγονότος ότι ήδη η Δ.Ι.Σ. είχε περιορίσει στο ελάχιστο τις τελούμενες ακολουθίες και υπό προϋποθέσεις που μόνο τη συμβολική παρουσία λίγων πιστών θα επέτρεπαν.  Την ίδια στιγμή που δεν λογίζεται επικίνδυνη η υπό προϋποθέσεις παρουσία κοινού στα σούπερ μάρκετ, στις Τράπεζες, στις ΔΕΚΟ και στις δημόσιες υπηρεσίες.

ΦΩΤΟ: Ο τόπος του “εγκλήματος”, ο μητροπολιτικός ναός του Εσταυρωμένου στα Κύθηρα. 

Tόσο ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, όσο και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, σε μηνύματά τους για την επιδημία του κορωναϊού συνιστούν στους πιστούς να παραμείνουν στα σπίτια τους προς αντιμετώπιση των κινδύνων από τη διάδοσή της και με τόνο πίστης και ελπίδας χαρακτηρίζουν την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί “σύννεφο που θα περάσει”.

Ο οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος, στο μήνυμά του τονίζει μεταξύ άλλων: 

“Η πίστη μας είναι βαθιά θεμελιωμένη στις ρίζες του πολιτισμού μας. Η πίστη μας είναι ζωντανή, και καμμία έκτακτη κατάσταση δεν μπορεί να την περιορίσει. Εκείνο που είναι ανάγκη να περιοριστεί είναι οι συναθροίσεις, οι μεγάλες συγκεντρώσεις προσώπων, λόγω των έκτακτων συνθηκών. Να μείνουμε στο σπίτι. Να προφυλαχθούμε και να προφυλάξουμε τους γύρω μας. Εκεί, η κάθε μία και ο κάθε ένας να προσευχηθεί για όλη την ανθρωπότητα, στηριζόμενοι στη δύναμη της πνευματικής μας ενότητας.

Θα βιώσουμε αυτή την περίοδο ως πορεία στην έρημο για να φθάσουμε με ασφάλεια στη Γη της Επαγγελίας, όταν η επιστήμη, με τη χάρη του Θεού, κερδίσει τη μάχη με τον ιό. Γιατί είμαστε βέβαιοι ότι, και με τις δικές μας προσευχές, θα την κερδίσει. Τότε, λοιπόν, καλό είναι να είμαστε όλοι μαζί, εδώ, ενωμένοι πνευματικά, συνεχίζοντας τον αγώνα της μετανοίας και του αγιασμού.

Βλέπουμε συνανθρώπους μας να υποφέρουν από τις συνέπειες του ιού, άλλοι ήδη υπέκυψαν και έφυγαν από δίπλα μας. Η Εκκλησία μας εύχεται και προσεύχεται για την αποθεραπεία των ασθενών, για την ανάπαυση των ψυχών των θυμάτων, αλλά και για την ενίσχυση και ενδυνάμωση των οικογενειών αυτών που επλήγησαν.

Και αυτή η δοκιμασία θα περάσει. Θα φύγουν τα σύννεφα, και ο Ήλιος της Δικαιοσύνης θα εξαλείψει τη θανατηφόρα επίδραση του ιού. Όμως η ζωή μας θα έχει αλλάξει. Και η δοκιμασία είναι μία ευκαιρία να αλλάξει προς το καλύτερο. Προς την κατεύθυνση της εδραίωσης της αγάπης και της αλληλεγγύης.

Η ευλογία του Κυρίου, τέκνα εν Κυρίω, με τις πρεσβείες της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Ευαγγελιστρίας, να είναι παρούσα στην πορεία όλων μας, να μετατρέπει την εκούσια απομόνωση σε αληθινή κοινωνία, να γίνει η προσευχή και ο προορισμός μας, να γίνει το νόημα και η επιστροφή μας σε ο,τι αληθινό, σε ο,τι Θεω ευάρεστον!

Καλή δύναμη! Ο Θεός μαζί μας!

Ο αρχιεπίσκοπος  Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, στο δικό του μήνυμα,   τονίζει μεταξύ ἄλλων: 

“Σήμερα που ψάλλουμε την Γ´ Στάση των Χαιρετισμών προς την Παναγία μας διαβάζουμε για την καινή κτίση που προσέφερε η Υπεραγία Θεοτόκος προς την Οικουμένη με την σάρκωση και γέννηση του Υιού και Λόγου του Θεού. («Νέαν έδειξε κτίσιν, εμφανίσας ο Κτίστης») Αυτή την ελπίδα για ανανέωση και θεραπεία θέλω όλοι να κρατήσετε μέσα σας.

Μπορούμε όλοι οι πιστοί να μετατρέψουμε τα σπίτια μας σε Εκκλησίες και να προσευχηθούμε, να ενώσουμε τις καρδιές μας ζητώντας την άμετρο χάρι και το έλεος του Θεού στην ανθρωπότητα. Να αισθανθούμε και απόψε και κάθε ημέρα, πως γινόμαστε μια ενωμένη γροθιά προσευχής προς την Παναγία μας. Για όλους, ασθενείς και ιατρούς. Για όλους όσοι στερούμαστε την κοινωνία των αγίων μέσα στην ευχαριστιακή κοινότητα. Να δακρύσουμε μπροστά στην εικόνα Της και να την παρακαλέσουμε για τις μεσιτείες Της στον Υιό της.

Να ζητήσουμε από τον Θεό την συγχώρηση που όλοι έχουμε ανάγκη. Να ξεπλύνουν τα δάκρυα μας τον εγωισμό και την ατομικότητα που μας διακρίνει, να αναβαπτιστούμε προετοιμαζόμενοι για το Άγιον Πάσχα. Και να θυμόμαστε πάντοτε πως η Χριστιανική αγάπη είναι το κίνητρο για την προφύλαξη των αδελφών μας. Μένω σπίτι επειδή αγαπώ τον άλλο. Τον κάθε άλλο. Δεν μένω επειδή φοβάμαι, αλλά επειδή αγαπώ. Η αγάπη έξω βάλλει τον φόβο!

Κάνουμε κάθε σπίτι και μία μικρή εκκλησία. Γιατί αγαπάμε τον Θεό και ας μην μπορούμε να τον συναντήσουμε στον οίκο Του. Γιατί αγαπάμε τον πλησίον μας. Ο Θεός είναι παντού. Τον συναντούμε παντού με την προσευχή μας.

Και να θυμάστε την φράση του Γρηγορίου του Θεολόγου, του μεγάλου αυτού Αγίου της Εκκλησίας μας. «Νεφύδριον εστί και θάττον παρελεύσεται». Ένα συννεφάκι είναι και γρήγορα θα περάσει! Σας μιλώ λοιπόν ως ο πνευματικός σας πατέρας και σας παρακαλώ να το έχετε καλά αυτό μέσα στο νου σας. Γρήγορα θα παρέλθει κάθε δοκιμασία. Δείχνουμε υπευθυνότητα επειδή αγαπάμε και όχι επειδή ο φόβος χτυπά την πόρτα μας. Κρατάμε την καινούρια κτίση που μας χάρισε η Παναγία μας και αναμένουμε προσευχητικά το Αγιον Πάσχα. Θα έρθει! Δεν θα αργήσει. Και τότε θα λάμψει όλη η κτίσις από το φως της Ανάστασης, της χαράς, της ελπίδας. Θαρσείτε αδελφοί μου, παιδιά μου αγαπημένα! Ο Κύριος εγγύς!”