Γι’ ἄλλη μιὰ φορά, ἡ ἄγνωστη στο πλατὺ κοινὸ διεκδίκηση ἑνὸς λαοῦ ποὺ παρέμενε γιὰ χρόνια βουβὴ καὶ φιμώθηκε μόλις θέλησε νὰ ἐκδηλωθεῖ, ξεσπᾶ τώρα σὲ τρομοκρατία. Γι’ ἄλλη μιὰ φορά, τῆς ἐξέγερσης εἶχε προηγηθεῖ ἡ τυφλὴ καταστολή. Γι’ ἄλλη μιὰ φορά, ἡ Μεγάλη Δύναμη ποὺ διακήρυσσε΄ὅτι πρώτιστο μέλημά της ἦταν ἡ διασφάλιση τῆς τάξης, ἀναγκάζεται νὰ ἐγκαταστήσει τὰ δικαστήριά της καὶ νὰ ἐντείνει μιὰ καταστολή, τῆς ὁποίας τὸ μοναδικὸ ἀποτέλεσμα ποὺ θὰ εἶναι ἄλλο παρὰ ὁ πολλαπλασιασμὸς τῶν ἐξεγερμένων.

Ἔτσι ἔρχεται ἡ ὥρα τῶν μαρτύρων, ποὺ δὲν θὰ τελειώνουν, ὅσο δὲν τελειώνει καὶ ἡ καταστολή, καὶ ποὺ καταλήγουν νὰ ἐπιβάλλουν σ’ ἕναν κόσμο ἀδιάφορο, τὴν διεκδίκηση ἑνὸς λαοῦ ἀπ’ ὅλους ξεχασμένο, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του.

Ὅμως, στὴν περίπτωση ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ, ἡ παλιὰ αὐτὴ τραγωδία εἶναι ἀκόμα πιὸ ὀδυνηρή, ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι πρόκειται γιὰ δύο λαοὺς συμμάχους μεταξύ τους καὶ φίλους μὲ τὸν δικό μας.

Τόσο τὸ συμφέρον, ὅπως καὶ ἡ καρδιὰ ἀπαιτοῦν τὰ δύο αὐτὰ ἔθνη νὰ ξανασυνδεθοῦν μὲ τὴν παλιά τους φιλία.

Ἀντὶ γι’ αὐτό, ἡ κυβέρνηση τοῦ πιὸ ἰσχυροῦ, εἶναι ἀλήθεια, ἀλλὰ καὶ πιὸ ἀξιοθαύμαστου γιὰ τὴ φιλελεύθερη παράδοσή του, ἔρχεται στὴ θέση νὰ κρεμᾶ τοὺς γιοὺς τοῦ ἄλλου.

Κι ὅμως, ἡ Ἀγγλία, δὲν ἀρνεῖται κἂν τὴ νομιμότητα τῶν κυπριακῶν διεκδικήσεων, οὔτε ὅτι τὸ 80% τῶν κατοίκων τοῦ νησιοῦ εἶναι Ἕλληνες, οὔτε ὅτι ἐλεύθερες ἐκλογὲς θὰ ἔδιναν συντριπτικὴ πλειοψηφία στὴν Ἕνωση. Τὸ μοναδικό της ἐπιχείρημα, τὸ ὁποῖο ὑποστήριξε κι ἕνας Γάλλος συγγραφέας, εἶναι στρατηγικοῦ χαρακτήρα: Ἡ Κύπρος εἶναι τὸ προωθημένο ἀεροπλανοφόρο τῆς βρετανικῆς καὶ δυτικῆς δύναμης.

Ὅμως, ποιὰ εἶναι ἡ ἀξία τοῦ ἐπιχειρήματος αὐτοῦ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ νησὶ εἶναι σὲ ἐξέγερση;

Παρὰ τὸ τὸ κίνημα αὐτὸ νὰ καταπνιγεῖ στὸ αἷμα, ὁπότε ἡ Ἑλλάδα ὁλόκληρη θὰ ἀπειλοῦσε τὰ μετόπισθεν τοῦ ἀεροπλανοφόρου αὐτοῦ, θὰ ἦταν καλύτερα νὰ δεχτοῦν τὴν πρόταση τῆς ἑλληνικῆς Κυβέρνησης ποὺ προσφέρει ἐγγύηση τῶν βάσεων ἐὰν ψηφιστεῖ ἡ Ἕνωση.

Ἐξάλλου, ὑπάρχουν πιστὲς φιλίες που ἀξίζουν περισσότερο ἀπὸ τὸν χάλυβα καὶ τὸ τσιμέντο. Μὲ τὴν ἀξιοθαύμαστη ἀντίσταση στοὺς Ἰταλοὺς καὶ Γερμανοὺς εἰσβολεῖς καὶ τὴν ἄρνησή της νὰ ὑποκύψει, ἡ Ἑλλάδα ἀπέδειξε, σὲ ὅλο τὸν κόσμο, ὅτι ἡ φιλία της εἶχε πολὺ πιὸ στέρεη βάση ἀπὸ πολλὲς ἄλλες.

Δὲν θὰ κρύψω ἀπὸ πλευρᾶς μου τὰ αἰσθήματα θαυμασμοῦ καὶ τρυφερότητας πρὸς τὸν ἑλληνικὸ λαό, γιὰ τὸν ὀποῖο ἔχω διακρίνει ὅτι μαζὶ μὲ τὸν ἰσπανικὸ  εἶναι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἡ βάρβαρη Εὐρώπη αὔριο θὰ χρειαστεῖ γιὰ νὰ δημιουργήσει ξανὰ ἕναν πολιτισμό.

Ὅμως, δὲν εἶναι μόνο τὸ συναίσθημα ποὺ μὲ κάνει νὰ σκέπτομαι ὅτι ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Δύση μόνο νὰ κερδίσουν μποροῦν ἐὰν τὸ ζήτημα τῆς Κύπρου ρυμθιστεῖ στὸ πλαίσιο τῆς Ἕνωσης.

Οἱ Ἄγγλοι συντηρητικοὶ εἶναι ἀντίθετοι, στὴν πραγματικότητα μόνο στὸ μέτρο ποὺ , ἀφοῦ ἐγκατέλειψαν τὴν Αἴγυπτο γιὰ νὰ κρατήσουν τὸ Σουέζ, δὲν θέλουν νὰ χάσουν τὸ γόητρό τους.

Ὅμως, θὰ χάσουν πολὺ περισσότερα ἀπὸ τὸ γόητρο, ἂν ἡ διατήρηση τῆς τωρινῆς κατάστασης, ἀναγκαστικὰ προσωρινῆς, θὰ χρειαστεῖ νὰ πληρωθεῖ μὲ τὴ δολοφονία ἑνὸς παιδιοῦ.

 Ἡ ἐποχὴ τῶν αὐτοκρατοριῶν τελειώνει, αὐτὴ τῶν ἐλεύθερων κοινοτήτων ἀρχίζει, στὴ Δύση τουλάχιστον.

Ἂς μάθουμε νὰ ἀναγνωρίζουμε καὶ νὰ εὐνοοῦμε τὸ λαμπρὸ αὐτὸ μέλλον, ἀντὶ νὰ τὸ στραγγαλίζουμε.

Ἀφοῦ εἶναι σὲ ἐξέλιξη συζητήσεις, ἡ βρετανικὴ Κυβέρνηση ἔχει σὲ κάθε περίπτωση τὴν εὐκαιρία νὰ δώσει μιὰ εὐκαιρία αὐτὲς νὰ ἀποβοῦν γόνιμες, γλιτώνοντας τὸν νεαρὸ κατάδικο. Τόσο οἱ φίλοι τῆς Ἀγγλίας, ὅσο καὶ αὐτοὶ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ τῆς ζητοῦν πρῶτα νὰ σώσει τον Μιχάλη Καραολῆ καὶ στὴν συνέχεια νὰ τοῦ ἀποδώσει μιὰ πατρίδα μὲ τριῶν χιλιάδων ἐτῶν ἱστορία.

*ALBERT CAMUS, “Τὸ ἑλληνόπουλο” (“L’enfant grec”), ἐφημερίδα “L’ Express”, 6.12.1955.