Του Μανόλη Δρεττάκη

Στις 5.3.19 συζητήθηκε στη Βουλή το (δεύτερο μετά από εκείνο το 1993) Πόρισμα της Βουλής για το δημογραφικό πρόβλημα, στο οποίο τονίζεται ότι η «πορεία» του σχετίζεται άμεσα με την εφαρμοζόμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική». Αυτή, όμως, η στενή σχέση ήταν ήδη γνωστή από την έρευνα για το δημογραφικό πρόβλημα που διεξήγαγε το 1983 η δημογράφος και διευθύντρια του Ε.Κ.Κ.Ε. Χάρις Συμεωνίδου (έρευνα που επαναλήφθηκε το 1997), και ελήφθη υπόψη στις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο ομόφωνο Πόρισμα της Βουλής για την αντιμετώπιση τους δημογραφικού προβλήματος του 1993. Οι επιπτώσεις της εφαρμογής των
μέτρων των τριών Μνημονίων ανέδειξαν την άμεση και στενή σχέση της μεταβολής (αύξησης ή μείωσης) του κατά κεφαλή ΑΕΠ και της απασχόλησης τόσο στις γεννήσεις και τους θανάτους όσο και στα μεταναστευτικά ρεύματα. Η άμεση αυτή σχέση, όχι μόνο για την Ελλάδα, αποδείχτηκε και από μια οικονομετρική ανάλυση που έκανα στα στοιχεία των ετών 2000-2017 της Ελλάδας και της Σουηδίας (με πληθυσμό 10.741.165 και 10.120.242, αντίστοιχα, στα τέλη του 2017).

Η σχέση αυτή φαίνεται ανάγλυφα από τη σύγκριση των μεταβολών των στοιχείων αυτών την οκταετία 2002-2009 σε σχέση με την οκταετία των Μνημονίων 2010-2017 (τα στοιχεία από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας, της Eurostat).Στο πρώτο μέρος του Πίνακα δίνονται για την Ελλάδα ο μέσος όρος: του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ευρώ σε σταθερές τιμές του 2010, της απασχόλησης σε χιλιάδες, των γεννήσεων, των  θανάτων, της φυσικής μεταβολής του πληθυσμού (διαφοράς θανάτων από γεννήσεις), των μεταναστευτικών ρευμάτων (καθαρής εισροής ή εκροής πληθυσμού) και της μεταβολής του πληθυσμού (αθροίσματος φυσικής μεταβολής και μεταναστευτικών ρευμάτων) τις οκταετίες 2002-2009 και 2010-2017 και η ποσοστιαία μεταβολή τους. Στο δεύτερο μέρος του Πίνακα δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για τη Σουηδία. Από την 3η στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι την οκταετία 2010-2017 σε σχέση με την προηγούμενη 2002-2009:
Στην Ελλάδα σημειώθηκε μεγάλη μείωση τόσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σταθερές τιμές όσο και της απασχόλησης, μεγάλη μείωση των γεννήσεων, σημαντική αύξηση των θανάτων. Οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις είχαν ως αποτέλεσμα τη μνημονιακή οκταετία να σημειωθεί φυσική μείωση, καθαρή εκροή (η νέα μετανάστευση) και μείωση του πληθυσμού της χώρας για πρώτη φορά μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ την οκταετία 2002-2009 είχε σημειωθεί φυσική αύξηση, καθαρή εισροή πληθυσμού (βασικά αλλοδαπών) και αύξηση του πληθυσμού.
Στη Σουηδία σημειώθηκε αύξηση τόσο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ όσο και της απασχόλησης, αύξηση των γεννήσεων, μείωση των θανάτων και μεγάλη αύξηση της φυσικής αύξησης, της καθαρής εισροής (βασικά αλλοδαπών) και αύξησης του πληθυσμού.
Από τις εξελίξεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Σουηδία φαίνεται ότι ή μείωση ή αύξηση τόσο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σταθερές τιμες (δηλαδή η ανάπτυξη) όσο της απασχόλησης επηρέασε άμεσα αρνητικά (στην Ελλάδα) ή θετικά (στη Σουηδία), το δημογραφικό
σε όλες του τις διαστάσεις (γεννήσεις, θανάτους, φυσικής μεταβολής και μετανάστευσης).
Επομένως, για την αντιμετώπισή του δεν αρκεί η αύξηση της απασχόλησης με λίγες ώρες ή μέρες εργασίας την εβδομάδα και πολύ χαμηλές αποδοχές, αλλά της πλήρους απασχόλησης με ικανοποιητικές αποδοχές, η οποία εξαρτάται από την ανάπτυξη.
Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη του δημογραφικού προβλήματος (πολιτική για την εργαζόμενη μητέρα, βρεφονηπιακοί σταθμοί, φορολογική και επιδοματική πολιτική για τις οικογένειες με παιδιά κ.λ.π). Οι παράγοντες αυτοί
εξαρτώνται τόσο από την ανάπτυξη όσο και από την εφαρμοζόμενη κοινωνική πολιτική, στην οποία, διαχρονικά, η Σουηδία πρωτοπορεί, ενώ η Ελλάδα υστερούσε και τώρα υστερεί περισσότερο.
Ας ελπίσουμε ότι οι προτάσεις που περιέχονται στο πρόσφατο Πόρισμα της Βουλής για το δημογραφικό πρόβλημα δεν θα μείνουν στα συρτάρια των Υπουργείων, όπως συνέβη με εκείνες του ομόφωνου Πορίσματος του 1993. (ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ 4.4.2019)
Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην Αντιπρόεδρος της Βουλής,
Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.