2020 ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΊΣ ΧΡΙΣΤΌ;
του Γεώργιου-Νεκτάριου Παναγιωτίδη*
Πέμπτη, 24 Δεκεμβρίου σήμερα, τρεις μέρες μετά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, μια μέρα πριν τα Χριστούγεννα.
Θεολογικά, η ημερομηνία γέννησης του Χριστού είναι αβέβαιη, «θεολογούμενη». Η καθιέρωση της γιορτής στις 25 Δεκεμβρίου έγινε κυρίως λόγω πρόσληψης πολιτιστικών στοιχείων της εποχής και ανανοηματοδότησής τους. Αυτό είχε ήδη γίνει και με πολλά άλλα στοιχεία, μεταξύ των οποίων οι ορφικού τύπου απεικονίσεις του Χριστού ως Καλού Ποιμένα στη χριστιανική τέχνη, ο αρχαιοελληνικός ρυθμός της βασιλικής και τα «νεκρικά δείπνα».
Το τότε έθιμο του δείπνου πάνω στα μνήματα αντικαταστάθηκε από την «αναίμακτη θυσία» πάνω στις Άγιες Τράπεζες, που περιείχαν τα οστά των μαρτύρων της πίστης, η οποία παρήγαγε την «ουράνια και σωστική τροφή» της Θ. Κοινωνίας. Αντίστοιχα, η παγανιστική, ηλιολατρική γιορτή της 25ης Δεκεμβρίου υποκαταστάθηκε από τη γιορτή των Χριστουγέννων. Αντί του κτιστού, ηλιακού φωτός, γιορταζόταν η έλευση του μυστικού φωτός, του «φωτός του αληθινού» του Χριστού. Η ηλιακή μεταφυσική δεν έχει θέση εδώ, όπως νομίζουν ορισμένοι νεοπαγανιστές. Άλλωστε, ο ήλιος δεν είναι ούτε θεός ούτε ανίκητος, ο Sol Invictus, όπως θεωρούσαν οι εθνικοί της παρακμάζουσας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τη Θερμοδυναμική και τον Carnot, υπόκειται στους νόμους της φθοράς, η λάμψη του φθίνει ολοένα κάθε χρόνο. Εάν δεν υπήρχε η θεία οικονομία, δηλαδή το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου και της κτίσης που ολοκληρώνεται με τη Δευτέρα Παρουσία και το «Μυστήριο της Όγδοης Ημέρας», ο ήλιος βάσει της αστρονομίας τελικά θα κατέστρεφε και τη Γη σε μια τεράστια έκρηξη.
«Μυστήριο ξένο και παράδοξο»
Τα Χριστούγεννα έρχονται πάντα ως ένα «μυστήριο ξένο και παράδοξο». Αυτά τα Χριστούγεννα έρχονται με ένα τρόπο ωστόσο εντελώς ιδιαίτερο. Η δυνατότητα εκκλησιασμού περιορίζεται σε όσα λιγοστά μέλη της Εκκλησίας, χωρέσουν βάσει του κανόνα 1/15 τετραγωνικά μέτρα, δηλαδή σε ένα ελάχιστο τμήμα του λαού του Θεού, κληρικών και μη.
Παρέλκει να πούμε πως η σημερινή Πολιτεία, και ειδικότερα η συντηρητική-νεοφιλελεύθερη παράταξη που κυβερνάει με ψήφους πολλών, μερικές φορές «πλανωμένων καλή τη πίστει», θρησκευόμενων, παρά ορισμένες πληθωρικές εκδηλώσεις ευσέβειας και «σεβασμού» της εκκλησιαστικής διοίκησης, δεν έχει ιδέα από θεολογική ή θεοκεντρική θεώρηση της κοινωνικής ζωής. Ωστόσο, χρειάζεται να θυμηθούμε εδώ πως ο Θεός δρα στην Ιστορία με τρόπους μυστηριώδεις, αντισυμβατικούς, μέσα από δρόμους φιδογυριστούς. Στον Προφήτη Ησαΐα (Ησ. 1:14), θα διαβάσουμε ότι ο Θεός αποστρέφεται τις τυπικές θρησκευτικές γιορτές, όπως συχνά τις έχουμε καταντήσει: σκληρόκαρδες, τυπολατρικές και απνευμάτιστες, άπειρες της Χάρης και της πίστης που είναι η «θύρα των μυστηρίων»: «καὶ τὰς νουμηνίας ὑμῶν καὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου».
Χριστός εν τω μέσω ημών;
Ο γράφων προ ετών είχε βρεθεί μπροστά στο εξής γεγονός κατά τα Θεοφάνεια: θρησκευόμενος μεσήλικας προς υπερήλικας κύριος, ο οποίος προσέδραμε (σχεδόν τρέχοντας) ώστε να πάρει πρώτος το Μέγα Αγιασμό των Θεοφανείων τα έβαλε εξοργισμένος στο δρόμο του με κάποιο ανήλικο κορίτσι επειδή ζητούσε χρήματα έξω από την πόρτα του ναού αποκαλώντας βλάκες όσους του έδιναν κάτι, καθώς και επειδή είχε… βαμμένα νύχια. Το κορίτσι αυτό δεν έλεγε τίποτε απέναντι στις «θρησκευόμενες» προσβολές (στις οποίες κανείς άλλος φρεσκολειτουργημένος δεν αντιδρούσε), απλώς είχε σκύψει το κεφάλι και υπέμενε. Την ίδια στιγμή, όταν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έβλεπε επαίτες προ του ναού, άλλαζε αιφνίδια το θέμα της ομιλίας του, ώστε να μιλήσει για την κοινωνική δικαιοσύνη και την προσφορά στους φτωχούς. Ας είμαστε ειλικρινείς: σε καιρούς επικράτησης του νεοφιλελεύθερου συστήματος, οι φτωχοί, τους οποίους ο άγιος Λαυρέντιος αποκαλούσε τους «θησαυρούς της Εκκλησίας» είναι τα σκουπίδια, τα απόβλητα, οι αποτυχημένοι και τα καθιζήματα της κοινωνίας μας. Αυτοί που έμειναν «κορόιδα» και υποπόδια άλλων και δε μπόρεσαν να γίνουν ανταγωνιστικοί και «καπάτσοι», ώστε να «φάνε τους άλλους στη στροφή», όπως προστάζει το αστικό σύστημα. Ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς σε μια από τις περίφημες Ιεραποστολικές Επιστολές του είχε γράψει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Ακούστε, λοιπόν, τι θα σας πω: εάν όλοι εμείς είχαμε πάντα τον Χριστό μαζί μας, δεν θα υπήρχαν φτωχοί ανάμεσα μας. Αυτό που διαπιστώνουμε λοιπόν σήμερα, σε καιρούς αύξησης της ακούσιας φτώχειας και των πενήτων, είναι ότι ο Χριστός λείπει από ανάμεσά μας όπως κι από μέσα μας. Ότι κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς Χριστό.
Πρωταθλητές φτώχειας και κοινωνικής ανισότητας-αδικίας
Ο Νομπελίστας οικονομολόγος Joseph Stiglitz έχει διεκτραγωδήσει με αδιάσειστα στοιχεία τη συνεχόμενη αύξηση της κοινωνικοοικονομικής ανισότητας τα τελευταία 40 χρόνια στον κόσμο. Ειδικότερα, στην Ελλάδα, η ανισοκατανομή του εισοδήματος, όπως προσεγγίζεται από την οικονομετρία με το Συντελεστή Gini ή απλούστερα με κριτήρια εισοδήματος ανά ημέρα μικρότερο ενός κατώτατου ορίου (5,5 δολαρίων ανά ημέρα) πενταπλασιάστηκε κατά τα χρόνια των πρώτων μνημονίων στο 7%. Αλλά και σήμερα, η σχετική μείωσή του φέρνει την Ελλάδα σε ποσοστά απόλυτης φτώχειας πάνω από χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Χιλή ή η Ουρουγουάη, πάνω από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ή των Βαλκανίων όπως η Λιθουανία και η Κροατία με βάση τα στοιχεία του 2017. Βάσει δε έρευνας του ΟΟΣΑ του 2020, 7 στους 10 Έλληνες πολίτες βρίσκονται σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση και απειλούμενοι από φτώχεια, κάπου 20% πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ και με χειρότερη στην Ε.Ε. μόνο τη… Λεττονία.
Σύμφωνα με ένα από τα τελευταία κείμενα του Stiglitz (02/12/2020), η Κρίση του 2008 κατέστησε το νεοφιλελεύθερο σύστημα αναξιόπιστο. Όπως γράφει, «είναι σαφές ότι νεοφιλελευθερισμός οδήγησε σε μικρότερη ανάπτυξη, υψηλότερη ανισότητα και όλες τις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες που έχουμε δει τα πρόσφατα χρόνια.
Τώρα, η πανδημία έχει βάλει το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του νεοφιλελευθερισμού, αποκαλύπτοντας μια οικονομία που εντελώς υστερεί σε αντοχή και ένα κράτος που έχει αφεθεί ανίκανο να απαντήσει αποτελεσματικά στην κρίση». Ως Κίνημα Χριστιανικής Δημοκρατίας, είναι γνωστό πως βρισκόμαστε εν πολέμω με το σύστημα αυτό, που διαφεντεύει τον «ανεπτυγμένο» κόσμο τα τελευταία 40 χρόνια, αντιστρέφει τις αυθεντικότερες χριστιανικές αξίες και πετάει στα σκουπίδια τους «ελαχίστους αδελφούς» του Χριστού.
Όπως γράφει όμως ο Πατρ. Βαρθολομαίος σε βιβλίο του, «ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπογράμμιζε ότι η Κυριακή Προσευχή έχει πανανθρώπινη ισχύ (…) Ο Χρυσόστομος επισημαίνει ότι ο Χριστός δεν λέει ‘Γεννηθήτω το θέλημά σου εν εμοί ή εν ημίν’, αλλά ‘παντού στη γη’». Είθε η απόφαση για αυτή τη μεταμόρφωση να ληφθεί με τη Χάρη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος αυτό το άγιο 12ήμερο.
Καλά Χριστούγεννα σε όλους σας!
*Πρωτοσέλιδο “Χριστιανικής” 24.12.2020
ΦΩΤΟ: Διονυσίου του εκ Φουρνά (περίπου 1670 – 1746), εικόνα της Γεννήσεως
