Του Γιώργου-Νεκτάριου Παναγιωτίδη
Αν ρίξει κανείς μια φευγαλέα ματιά στο χάρτη των αμερικανικών βάσεων στη Μέση Ανατολή, θα δει μια εκπληκτική εικόνα: Το Ιράν, ένα κράτος περίπου τετραπλάσιο σε έκταση του Ιράκ, φαίνεται περικυκλωμένο ολούθε και πανταχόθεν, χωρίς εξαίρεση, από βάσεις αμερικανικών στρατευμάτων: σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Τουρκμενιστάν, Τουρκία, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα…
Διακυβέρνηση Τραμπ και Ιράν
Κι όμως, το Ιράν, όπως η Κούβα, όπως η Βόρεια Κορέα, όπως η Ρωσία, είναι μια χώρα με μηδενική στρατιωτική παρουσία εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο νυν πρόεδρος Τραμπ είχε κατηγορηθεί από ιδιαίτερα φιλοπόλεμους αντιπάλους, μεταξύ αυτών και τη… Χίλλαρυ Κλίντον, ότι επιδεικνύει «αδυναμία», «απομονωτισμό» κ.λπ. έναντι ορισμένων από τις παραπάνω χώρες, όταν επιχείρησε να ακολουθήσει μια τακτική λιγότερο επεκτατική, περισσότερο διπλωματική και καταλλαγής αντί της έντασης. Το κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος, θυμίζοντας τη ψυχροπολεμική εποχή του Μακαρθισμού, επιχείρησε να παίξει το χαρτί της «αθέμιτης συνεργασίας με ρωσικούς παράγοντες». Ο ίδιος ο Τραμπ, πριν την ανάληψη άλλωστε της προεδρίας εκ μέρους του, είχε υποσχεθεί ότι θα τερμάτιζε τους πολέμους. Τώρα, όμως, με εντολή του και ως αποκορύφωμα μιας σταδιακώς κλιμακούμενης προστριβής μεταξύ των δύο πλευρών, στις 3 Ιανουαρίου, ο Στρατηγός Κασέμ Σουλεϊμάνι, μεταξύ άλλων (και ορισμένων αθώων πολιτών), δολοφονήθηκε στη Βαγδάτη. Ο Σουλεϊμάνι ήταν ο κορυφαίος στρατιωτικός διοικητής του Ιράν και μεταξύ των μελών των Φρουρών της Επανάστασης, ενός «μόνιμου» οργάνου του ιρανικού καθεστώτος.
Το ιστορικό Ιράν
Το Ιράν, που ήταν γνωστό ως το 1935 με την ονομασία Περσία, είναι μια χώρα με μακρά ιστορία, όπως όλοι γνωρίζουμε. Ο μεγάλος Έλληνας διανοητής Γιώργος Θεοτοκάς (“Ταξίδια: Περσία-Ρουμανία-Σοβιετική Ένωση-Βουλγαρία”, σελ. 12) είχε γράψει τα ακόλουθα μετά από επίσκεψή του στη χώρα αυτή:
“Στο δρόμο της επιστροφής, καθώς σβήνει το όραμα της Περσέπολης μες στη λάμψη της ασιατικής ερήμου, αναπολώ τις μαρμάρινες μορφές τους και τα λόγια του Ξέρξη:
“Βασιλιάς αυτής της μεγάλης Οικουμένης, μακριά και πέρα…”
Θα το πίστεψαν με ακλόνητο πάθος πως είταν ταγμένοι για να κυβερνούν και να σώζουν τον κόσμο και ότι όποιος είχε αντίρρηση στην εξουσία τους έπρεπε να χτυπηθεί στο κεφάλι. (…)
Αλλά ποιος είχε αντίρρηση σοβαρή; Μονάχα οι Έλληνες, κανένας άλλος. Οι Μεγάλοι Βασιλιάδες δοκίμασαν δύο φορές, μεθοδικά και ψύχραιμα, να επιβάλουν την τάξη στο Αιγαίο. Χωρίς μίσος. Ίσια-ίσια, με την καλή διάθεση να συνετίσουν την άτακτη εθνότητα, να την υποτάξουν σε μια πειθαρχία και, συνάμα, να της δώσουν την ευκαιρία να προκόψει κι αυτή, κάτω από το ιερό τους σκήπτρο. Γιατί οι Έλληνες ήταν έξυπνοι, ζωηροί, προικισμένοι με κάθε λογής ικανότητες(…)
Οι Μεγάλοι Βασιλιάδες γνώριζαν τα προσόντα τους και τα εκτιμούσαν κι είταν πρόθυμοι -καθώς το απόδειξαν δα πολλές φορές- να αναθέσουν στους Έλληνες έργα σημαντικά, να τους τιμήσουν, να τους καλοπληρώσουν. Οι Έλληνες όμως τους δημιούργησαν πολλές δυσκολίες και ζημίες μεγάλες και τους ανάγκασαν να τους παρατήσουν στην τύχη τους.
Ακατανόητα πράματα, αχαρακτήριστα. Τι ήθελαν τέλος-πάντων αυτοί οι άνθρωποι με τα αναρχικά κρατίδιά τους, με τους καθημερινούς εμφύλιους πολέμους τους, με τις επαναστάσεις τους, με τις αποικίες τους, με τα γραψίματά τους, με τις δημόσιες συζητήσεις τους που δεν καταλήγανε πουθενά;
Οι Μεγάλοι Βασιλιάδες κουνούσαν, από μακριά, το κεφάλι με απογοήτευση. Η Ελλάδα είταν μια ανορθογραφία μες στην τάξη της Οικουμένης”.
Έτσι και σήμερα: Το Ιράν, αντί της Ελλάδας των περσικών πολέμων, αρχής γενομένης από την Ιρανική Επανάσταση του 1979, είναι μια «ανορθογραφία μες στην τάξη της Οικουμένης». Ο θρησκευτικός ηγέτης Αγιατολλάχ Χομεϊνί έγραφε στο βιβλίο «Το πιστεύω μου» (εκδ. Κάκτος, 1979) για τους «ιμπεριαλιστές», που θέλουν «να κάνουν τα παιδιά μας άθεους ή Χριστιανούς». Η χώρα αυτή, λοιπόν, με υπερηφάνεια, αφού εξεδίωξε την ξενοκρατία της δυναστείας του Σάχη, ακολουθεί ως σήμερα το δικό της δρόμο.
Η σημερινή κατάσταση
Είναι εκπληκτικό επίσης το πόσο έντονος είναι ο αντιαμερικανισμός μέσα στη χώρα αυτή και το λαό της. Αυτή ακριβώς όμως είναι και η χώρα της οποίας τον κορυφαίο Στρατηγό αποφάσισε να θανατώσει η κυβέρνηση Τραμπ. Ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ κατηγορούσε τον πρ. πρόεδρο Ομπάμα για την πρόθεσή του να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον του Ιράν, όπως άλλωστε ήθελαν και οι νεοσυντηρητικοί που κυριαρχούσαν στην κυβέρνηση Μπους. Τελικώς, φαίνεται πως ο ίδιος σύρθηκε σε μια απόφαση που μπορεί ως τελική απόληξη να έχει τον πόλεμο. Ο ίδιος ο Ομπάμα οφείλει κανείς να αναγνωρίσει ότι είχε πετύχει μια συμφωνία ικανοποιητική, εφόσον είχε κατορθώσει να πετύχει μια ευσταθή ισορροπία και ταυτόχρονα να σταματήσει τα πυρηνικά (όπλα και ενέργεια) ολοσχερώς μέσα στο Ιράν. H συμφωνία αυτή, στην οποία έλαβαν μεταξύ άλλων μέρος η Ε.Ε., η Κίνα, η Ρωσία, και που είχε τεθεί σε πλήρη εφαρμογή στις αρχές του ’16 (16/01/2016), ακυρώθηκε από τον Τραμπ στις 8 Μαΐου 2018, με αποτέλεσμα τη σταδιακή σκλήρυνση της στάσης του Ιράν. Η σκλήρυνση αυτή, μαζί με εχθρικές ενέργειες των ΉΠΑ όπως η επιβολή οικονομικών κυρώσεων, είχε ως τελικό αποτέλεσμα την «πολιόρκηση» της αμερικανικής πρεσβείας στη Βαγδάτη από το σώμα των Quds του οποίου ηγούνταν ο Σουλεϊμάνι, στο τέλος του Δεκέμβρη του ‘19. Ο Τραμπ επικαλέστηκε μάλιστα «άμεσο» κίνδυνο για αμερικανούς στρατιώτες και πολίτες, κάτι το οποίο δεν έχει ως τώρα επιβεβαιωθεί και που φυσικά δε νομιμοποιεί ένα τέτοιο χτύπημα.
Δια ταύτα
Αυτό που τώρα θα μπορούσε να γίνει, κατ’ελάχιστον, είναι η ειλικρινής αναζήτηση μιας έντιμης συμφωνίας με το Ιράν, ώστε να επέλθει η ειρήνευση. Η περαιτέρω όξυνση, μέσω ασύμμετρων και προκλητικών απειλών και αντίστοιχων εχθροπραξιών, πολύ πιθανόν να έχει ως αποτέλεσμα τον πόλεμο, ο οποίος θα είναι πολύ πιο επώδυνος από όλους όσους ως τώρα έχει διεξαγάγει η Αμερική και τον οποίο τόσο πολύ ήθελαν να ξεκινήσουν τα «Γεράκια του πολέμου» που περιστοίχιζαν ήδη τον ανίδεο Τζωρτζ Μπους τον Νεώτερο. Η Ελλάδα με τη στάση της πρέπει να συμβάλει ενεργά σε μια τέτοια λύση και ο Θεός ας βάλει το χέρι του, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.
