Άγιος Αλέξανδρος Σμορέλ: “Κάθε άνθρωπος επιθυμεί να αθωωθεί για τη συνενοχή του – όλοι το κάνουν και μετά ξαπλώνουν για ύπνο με ήρεμη, καθαρή συνείδηση. Αλλά δεν μπορεί να αθωωθεί. Όλοι είναι ένοχοι, ένοχοι, ένοχοι!” (Δική του συνεισφορά στο 2ο φυλλάδιο του “Λευκού Ρόδου” κατά της χιτλερικής τυραννίας).
Γιῶργος Σεφέρης: “Εἶναι μία κατάσταση ὑποχρεωτικῆς νάρκης, ὅπου ὅσες πνευματικὲς ἀξίες κατορθώσαμε νὰ κρατήσουμε ζωντανές, μὲ πόνους καὶ μὲ κόπους, πᾶνε κι αὐτὲς νὰ καταποντιστοῦν μέσα στὰ ἑλώδη στεκούμενα νερά. Δὲ θὰ μοῦ ἦταν δύσκολο νὰ καταλάβω πῶς τέτοιες ζημιὲς δὲ λογαριάζουν πάρα πολὺ γιὰ ὁρισμένους ἀνθρώπους. Δυστυχῶς δὲν πρόκειται μόνον γι᾿ αὐτὸ τὸν κίνδυνο. Ὅλοι πιὰ τὸ διδάχτηκαν καὶ τὸ ξέρουν πὼς στὶς δικτατορικὲς καταστάσεις ἡ ἀρχὴ μπορεῖ νὰ μοιάζει εὔκολη, ὅμως ἡ τραγωδία περιμένει ἀναπότρεπτη στὸ τέλος”.(Ἀπὸ τὴ δήλωσή του στὸ BBC στὶς 28 Μαρτίου τοῦ 1969 κατὰ τῆς Δικτατορίας).
Από την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, υπήρξε αντιδικτατορικό συλλαλητήριο στο Ηράκλειο Κρήτης. Όπου μετείχαν, ο αείμνηστος Μανώλης Μηλιαράκης και ο π. Χρίστος Χριστοδούλου. Ο τελευταίος μίλησε για το πρώτο αυτό σκίρτημα του αντιδικτατορικού αγώνα στην εκδήλωση της “Χ” τον περασμένο Νοέμβριο. Τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι τα μέλη και στελέχη της “Χ” και της ΧΔ αντέδρασαν το καθένα αυτόβουλα, χωρίς να είναι ανάγκη να υπάρξει “γραμμή”. Λόγω της δημοκρατικής τους πολιτικής παιδείας, με την οποία είχαν γαλουχηθεί στο Κίνημα. Συμπεριλαμβάνονταν στους λίγους εκείνους που ενεργά αντιτάχθηκαν στη δικτατορία από την αρχή. Διότι, δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι ποτέ η διδκτατορία δεν έγινε αποδεκτή από την πλειοψηφία του λαού, η επικράτησή της αντιμετωπίστηκε με παθητικότητα. Ο κόσμος είχε κουραστεί από την έκπτωση των πολιτικών ηθών και τη συνεχή αναταραχή που είχε προκληθεί τα προηγούμενα χρόνια, ιδίως μετά την Αποστασία του 1965.
Κάποιοι βγήκαν να δηλώσουν και “ανακουφισμένοι” που “βρήκαν την ησυχία τους”. Η Χούντα προσπάθησε να γίνει αποδεκτή και να “κτίσει” πολιτική πελατεία με τη μέθοδο των παροχών. Και με το τέχνασμα της φιλελευθεροποίησης να νομιμοποιηθεί πολιτικά βασιζόμενη στην πελατεία της. Στην οποία περιλαμβάνονταν και όλες οι τάσεις της συστημικής θεολογίας. με την τάση των αδελφοτήτων να κυριαρχεί την πρώτη περίοδο. Με την τάση κατά των αδελφοτήτων να κυριαρχεί κατά την περίοδο Ιωαννίδη. Και με τις δύο να έχουν συμπράξει και να έχουν λειτουργήσει ως ιδιεολογικοί απολογητές ενός τυραννικού καθεστώτος.
Ορθώς εγκαλείται η πλειοψηφία του χώρου της διοικούσας Εκκλησίας και των θρησκευομένων για στήριξη και ανοχή στο δικτατορικό καθεστώς. Εκεί που αδικείται, είναι το γεγονός ότι δεν ήταν η μόνη περίπτωση. Ακόμα και αντιχουντικοί της…25ης ώρας επιδόθηκαν σε καταιγιστική αντιεκκλησιαστική προπαγάνδα κατά τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Η ΧΔ και η “Χ” , όπως και ελάχιστες προσωπικότητες του εκκλησιαστικού χώρου, περιλαμβανομένων των μακαριστών Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου και του παπα-Γιώργη Πυρουνάκη, διέσωσαν την τιμή του χώρου με το παράδειγμά τους και διέψευσαν τα πρώτα εμφανιζόμενα φωταδιστικά αφηγήματα, που ήθελαν την Εκκλησία στήριγμα τυραννικών καθεστώτων.
Ο ιδρυτής και και αντιδικτατορικός αγωνιστής Νίκος Ψαρουδάκης, καθώς και τα στελέχη και μέλη της ΧΔ είχαν από την πρώτη μέρα επιβολής της δικτατορίας συναίσθηση ότι η ανοχή στην τυραννία, της σιωπής περιλαμβανομένης, είναι συνενοχή. Και ότι η χριστιανική διδασκαλία και παράδοση είναι ασυμβίβαστες με κάθε μορφή τυραννίας. Γι’ αυτό και από την πρώτη μέρα της δικτατορίας, μέχρι και την πτώση της με το φυλλάδιο “Καινούργιοι Ορίζοντες”, κατάγγειλαν το καθεστώς χωρίς να παρασυρθούν από την ψευτοχριστιανική ρητορεία του.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, την οποία ολόθερμα στήριξαν ο ιδρυτής και αντιδικτατορικός αγωνιστής Νίκος Ψαρουδάκης και απέτρεψε την πολιτική νομιμοποίηση της δικτατορίας και τον εμπαιγμό του χουντικού “Συντάγματος” του 1973, με το οποίο ο Παπαδόπουλος αυτοδιοριζόταν “Πρόεδρος της Δημοκρατίας” με υπερεξουσίες για μια οκταετία και με τις ένοπλες δυνάμεις εκτός ελέγχου όποιας κυβέρνησης επρόκειτο να προκύψει.
Άλλοι λαοί υφίστανται τις ολέθριες συνέπειες τέτοιων μορφών “φιλελευθεροποίησης”:
-Στη Χιλή ακόμη ισχύει το Σύνταγμα του Πινοσέτ, το οποίο κατοχυρώνει τις προνομίες της οικονομικής ολιγαρχίας στη βάση των αρχών του Νεοφιλελευθερισμού, που εφαρμόστηκαν εκεί σε πειραματική βάση υπό την προστασία του δικτατορικού καθεστώτος.
-Στη Μιανμάρ οι ένοπλες δυνάμεις, αφού παραχώρησαν την εξουσία, παρέμειναν “στεγανό” επί δεκαετία και ανέτρεψαν τη λαοπρόβλητη κυβέρνηση με αιματηρό πραξικόπημα το 2022, όταν διαπίστωσαν ότι το εκλογικό αποτέλεσμα δεν ευνοούσε τους πολιτικούς τους εκφραστές.
