• Άγνωστες πτυχές της αποικιοκρατίας στην Κύπρο. Βίος και πολιτεία ενός ανακριτή και αξιωματικού πληροφοριών που υπηρέτησε στην Κύπρο το 1956-1960

του ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ- ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η πορεία των ανακριτών και οι ειδικοι κλάδοι στις αποικίες

Μετα τον Β Παγκόσμιο πόλεμο και τα κινήματα αποαποικιοποίησης αριθμός ανακριτών και επιχειρησιακών ενισχύουν τους τοπικούς ειδικούς κλάδους και τις υπηρεσίες πληροφοριών.

Η ιστορική έρευνα καθώς και μαρτυρίες πρωταγωνιστών περιγράφουν και τοποθετούν σε συγκεκριμένες περιοχές αποικιών πρόσωπα , μονάδες και αστυνομικές διοικήσεις.

Με προσεχτική μελέτη των πολλών πλέον πηγών μπορούμε με προσοχή να ιχνήλατήσουμε την πορεία αρκετών στρατιωτικών και αστυνομικών ανακριτών και πρακτόρων από και προς την Κύπρο.

Οι σταθμοί ειναι συχνά πολλοί και οι βαθμοι διοικησης και δράσης ποικίλοι. Κένυα,Κύπρος,Μάλαγα,Ατεν,Βιετνάμ, Σαραγακ,Βόρειος Ιρλανδία….

Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΒΙΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΑΝΑΚΡΙΤΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΑΠΟ ΤΟ 1955 ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1960

Τα βιογραφικά των ανακριτών της αποικιοκρατίας ιδιατερα όσων η αντίληψη πολλών ανθρώπων στις αποικίες τους κατέτασσε στην τάξη των απάνθρωπών και σκληρών βασανιστών ήταν συνήθως καλά κρυμμένα όπως και η συνέχεια της σταδιοδρομίας τους μετά την αποχώρηση τους από την Κύπρο την Ανοιξη συνήθως, ή το καλοκαίρι του 1960 .

Σε αντίθεση με πολλους Βρεττανούς και Τουρκοκύπριους ανακριτές και βασανιστες και τους εξι ή εφτά Ελληνες σοβαρούς συνεργάτες των Βρεττανών στις ανακρίσεις για τους οποίους η ιχνηλάτηση της πορείας τους και του υπηρεσιακου και επαγγελματικού τους μέλλοντος μετά την αποχώρηση τους από την Κύπρο φάνταζε αδύνατη για δεκαετίες .Τα τελευταία δέκα χρόνια με την πρόοδο των βρεττανικών ιστορικών σπουδων και ερευνών για την πολεμική ιστορία κσι την ιστορία της αντλησης πληροφοριών και τον αποχαρακτηρισμό εκατονταδων εγγράφων ιδιαίτερα μετά την ιστορική απόφαση για τα κεκρυμμένα κενυατικά και άλλα έγγραφα άνοιξε δειλά ο δρόμος για την στοιχειώδη σκιαγράφηση της πορείας κάποιων έστω από τους ανακριτές και τους βασανιστές της περιόδου του Απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.Με την έρευνα αυτή εργαστήκαμε αργά και χωρίς τυμπανοκρουσίες για δεκαετίες .

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΑΡΠΟΣ ΜΙΑΣ ΠΟΛΥΕΤΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η ΒΙΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ ΤΖΑΚ ΜΠΑΡΛΟΥ

Καρπός αυτής της έρευνας, η παρακάτω βιογράφηση του ανακριτή και αξιωματικού πληροφοριών της Βρεττανικής αποικιοκρατίας, επίλεκτου κομμαντο και αξιωματικού του Βρεττανικού Στρατού με υπηρεσία σε δεκάδες αποστολές Τζακ Μπάρλοου.Ο Μπάρλοου υπηρετησε σε νευραλγικές θέσεις σε όλη την πορεία του και η παρουσία του στην Κύπρο δεν αξιολογηθηκε γιατί αρχικά στην πρώτη παρουσιαση των ανακριτών το 1972 λανθασμένα ανεγράφη ότι έφθασε στην Κύπρο το 1958. Αντιθέτως αποτελούσε επιλογή του καθεστώτος Χάρτιγκ και έφθασε στα κεντρικά στρατιωτικά επιχειρησιακά γραφεία των Πλατρών. Σε αντίθεση με τον Σέιβορυ είχε τεράστια πείρα από άλλα ανακριτικά κέντρα και “ήτο μεθοδικότερος” σύμφωνα με κάποιες πηγές.Γι’ αυτό και τελικά διεδεχθη τον Μπερτς στην Κεντρική Διοικηση πληροφοριών στην Λευκωσια το 1958.Παρακάτω παραθέτουμε τα βιογραφικά ευρήματά μας γύρω από τον Τζακ Μπάρλοου, τον επιφανή αυτό επιχειρησιακό και ανακριτή των Αγγλων κατά την περίοδο της ΕΟΚΑ.

ΠΑΙΔΙΚΑ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Ο Τζακ Μπάρλοου γεννηθηκε στις 15 Ιουλιου του 1919 στο Ρόιτον, κοντά στο Όλνταμ της Μεγάλης Βρεττανίας.

Στο Ρόιτον φοιτησε στο St Anne’s Church School από το 1924 και συνέχισε το 1930 με Γυμνασιακές Σπουδές στο Chadderton Grammar School.Πέρί το έτος 1937 ενεγράφει και φοιτησε επί διετία στο Τεχνικό Κολλέγιο του Oldham.

Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Η επαγγελμέτική του καρριέρα ξεκίνησε με την επιτυχή ενταξή του το ετος 1939 στις τάξεις της Μητροπολιτικής Αστυνομίας. Εργάστηκε στο Police Section House της Arlington Road στο Camden του Λονδίνου.

Η ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΒΡΕΤΤΑΝΟΥΣ ΚΟΜΑΝΤΟ

Καμπή στην πορεία του αποτέλεσε η εθελοντική ένταξή του στους καταδρομείς το 1942 και η σκληρή εκπαίδευσή του στο Κέντρο Εκπαιδευσης κομάντο του Achnacarry .Κατόπιν θα διετεθεί στην μονάδα των No 2 Commando για να μετατεθεί στην Βάση Ανορθοδόξων Επιχειρήεων του Γιβραλτάρ. Εδώ μετέχει επιτυχώς σε επιχειρήσεις πίσω από τις γερμανικές και ιταλικές γραμμές στη Βόρεια Αφρική για περίοδο ενός έτους. Η επιτυχής θητεία του στους κομμάντος του Βρεττανικού Στρατού θα τον οδηγήσει κατόπιν επιλογής στην εκπαίδευση αξιωματικών σε ειδικό κέντρο εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο το έτος 1943 και συγκεκριμένα στο Sandhurst και στην κατάταξη του ως υποψηφίου αξιωματικού στο Royal Armored Corps.

Το 1944 προήχθη σε Ανθυπολοχαγό και τοποθετήθηκε στον Ινδικό Στρατό για υπηρεσία στο Σύνταγμα Ινδικού Ιππικού στα τεθωρακισμένα στη Βιρμανία.

ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΗΝ ΗΤΤΗΜΕΝΗ ΙΑΠΩΝΙΑ

Το 1945 προσφέρθηκε εθελοντικά να πάει στην Ιαπωνία με τις δυνάμεις κατοχής της Κοινοπολιτείας ως Αναπληρωτής Βοηθός διευθυντής στρατιωτικής αστυνομίας στο Τμήμα Ειδικών Ερευνών στο εκεί Σώμα της Στρατιωτικής Αστυνομίας.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Μετά την αποχώρησή του απο την Ιαπωνία το 1947 επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο και εντάχθηκε ξανά στη Μητροπολιτική Αστυνομία. Εκείνη την περιοδο υπηρέτησε στο CID στην ‘D’ Division και μετά στη Scotland Yard.Εδώ το 1948 θα λάβει την πρώτη του τιμητική διάκριση .

ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ –ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΣΤΙΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ

Κατόπιν το 1949 θα υποβάλει αίτηση λόγω και των αυξημένων αμοιβών και θα ενταχθεί στην Αποικιακή Αστυνομία και θα αποσταλεί με ειδικά αυξημένα καθήκοντα στη Μαλάγια ως Βοηθός Επιθεωρητής του εκει Ειδικού Κλάδου.Εργάζεται σε αντιτρομοκρατικά καθήκοντα και κατόπινα προήχθη σε Αναπληρωτή Επιθεώρητη αφου εργάστηκε για πρώτη ισως φοά ως ανακριτής εκτός της Μεγάλης Βρεττανίας.

Το πρώτο του μετάλλιο από την Αποικιακής Αστυνομίας για τη αξιοπρόσεκτη υπηρεσία του στις πληροφορίες και τις ανακρίσεις το λαμβάνει το ετος 1953

Η ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΣΤΗΝ ΟΡΟΣΕΙΡΑ ΤΡΟΟΔΟΥΣ

Στην Κύπρο μετατέθηκε το 1956 στα πλαίσια των προσπαθειών του Κυβερνητη ΧΆΡΤΙΓΚ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΌ ΚΛΑΔΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΕ ΚΑΘΕ ΘΥΣΊΑ ΚΑΙ ΤΊΜΗΜΑ Ως Επιθεωρητής Πληροφοριών στο στρατιωτικο τμημα Τροόδους ηγήθηκε της εκστρατείας κατά των ορενιών ανταρτών της ΕΟΚΑ σε συνεργασία με διαφορους υπηρεσιακους με σημαντικότερο τον περιβοητο Λαιόνελ Σέιβορυ.Κατα την παρουσία του εκεί οπού ουσιαστικά ητο το επιχειρησιακό κέντρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον της ΕΟΚΑ μετείχε στο παράλληλο κέντρο ανακρίσεων όπου είχαν αποπαστεί οι πλέον αιμοδιψεις βασανιστές υπο τον συντονισμό του Λάιονελ Σάιβορυ. Εδώ αναγκάστηκε να καταθέσει για θανάτους αγωνιστών που ήσαν υπό κράτηση. Απο εδώ άρχισε την προσφιλή του τακτική να χρησιμοποιεί μεγάλα χρηματικά ποσά για δελεασμό, τόσο κατά τις ανακρίσεις, όσο και κατά τις περιοδείες στους ορεινους όγκους και τις κοινότητες. Από εδώ πρωτοξεκίνησε μεθοδικές κινήσεις για την ανευρεση του Αρχηγείου της ΕΟΚΑ και ισως σε αυτές οφείλονται και οι ακραίες και απάνθρωπες τακτικές βασανισμού συγκεκριμένων αγωνιστών που υπήρχε υποψία ή πληροφορια ότι γνώριζαν. Εδώ είχαν επιτύχει την στρατολόγηση των πιο ζημιογόνων Ελλήνων συνεργατων τους Κεραυνού, Πιπίνου και Απόστρατου, τους οποίους χρησιμοποιούσαν σε όλο τον ορεινό ογκο κατά τις επιχειρησεις.Έλεγχεται ιστοριογραφικά και ηθικά ως έχων ευθύνη, τουλαχιστον έμμεση, για τον θάνατον των ηρώων Αντρέα Παναγιώτου και Νικου Γεωργίου και για τα ακραία βασανιστήρια όσων συνεληφθηκαν στα ορεινα χωριά από το 1956 μέχρι το 1958 στο τριγωνο των ανακριτηρίων Πλατρών –Ξερού-Λεύκας.

ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Στη συνέχεια και λόγω των επιδόσεων του στις ανακρίσεις και τη συνεργασία με τους τοπικούς συνεργάτες των Βρεττανών το έτος 1958 προήχθη σε Επικεφαλής Επιθεωρητη στον Ειδικό Κλαδο της Αποικιοκραατικής Αστυνομίας και ενήργησε ως Αναπληρωτής Διευθυντής Πληροφοριών πλάι στον Σερ Τζον Πρέντεργκαστ με εδρα την Ομορφίτα και τον Αστυνομικο Σταθμο Σεραγίου.Το ετος 1959 ελαβε την Τρίτη αποικιοκρατικη του διακριση με το μεταλλιο ΜΒΕ.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Μέχρι το 1960 και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου συνεχισε να υπηρετει στην μεταβατική κυβέρνηση συνεργαζόμενος με τον Κυβερνήτη Φουτ και τον επικεφαλής στρατηγό ΚΑΡΒΕΡ που ανάλαβε μετα το τέλος του Αγώνα ειδικές αποστολές πληροφοριών στο νησί.

ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ- Η ΤΡΙΕΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΣΑΪΓΚΟΝ ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΙΕΤΝΑΜ

Τον Αυγουστο του 1960 επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο και εντάχθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας.Στα πλαίσια της νέας του αποστολής εστάλη το 1964 στη ΣαΪγκόν ως μέλος της Βρετανικής Συμβουλευτικής Αποστολής στο Βιετνάμ.

Παρέμεινε εκεί μεχρι το 1967 χωρίς να γνωρίζουμε ερευνητικά το περιεχόμενο των δράσεώων του λεπτομερώς.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ

Επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1967 και εντάχθηκε στο Υπουργείο Άμυνας με ειδικά καθήκοντα Ασφάλειας/Πληροφοριών. Συνταξιοδοτήθηκε το 1986 και εθεωρείτο αξιωματικός πληροφοριών της παλαιάς φρουράς με τεράστια πείρα

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η ΕΟΚΑ τον θεωρούσε ως εχοντα μεγάλην μόρφωσιν και στρατιωτικήν πείραν.Ειχε γνώση της πρότερης του πείρας σε άλλες αποικίες και των επιτυχιών του ενάντια σε αλλα κινήματα. Ελαβε σε κάποια στιγμη γνώση για την συνυπαρξή του σε επιχειρήσεις με τον Κυβερνήτη Χάρτιγκ σε άλλες αποικίες.Επληροφορήθη επίσης περι των των σχεδίων του για σύλληψη του Αρχηγού και επιτελικών της Οργάνωσης και την ευχερεια που του είχε παραχωρηθεί για την αξιοποίιηση μεγάλων χρηματικών ποσών.Η Οργάνωση θεωρούσε ότι είχε ευθύνη για τις προσεγγίσεις βασανισμού στα ανακριτηρια Πλατρών παρα το περισσότερο επαγγελματικο προφίλ του από τον Σέιβορυ.Στη Λευκωσία η ΕΟΚΑ γνώριζε για το σκεπτικό της ανάθεσης των καθηκόντων του εσπευσμένα φυγαδευθέντος Μπερτς, την εμπιστοσύνη που του επιδείκνυε ο επικεφαλης του τομεα Πληροφοριών Πρετεγκαστ .Ητο επίσης γνωστή η συνεργασία του με τον Γεώργιο Λαγοδόντη πιθανό διπλό πράκτορα και προσωπικότητα που χρήζει ακόμη ιστορικης αξιολογήσεως και ερευνης.Οι πληροφορίες ότι δεν ητο απολυτως στεγανός που λάμβανε η ΕΟΚΑ κρίνονται μάλλον αβάσιμες. Απλά ο Λαγοδόντης εχοντας κάποια επαφη με το κεντρο επιχειρήσεων πιθανον να του χρέωνε διαρροές και πληροφορίες που λάμβανε από τα γραφεία του Ειδικού Κλάδου ποικιλοτρόπως.

ΑΦΥΠΗΡΕΤΗΣΗ

Σε αντίθεση με τον Σερ Λάιονελ Σέιβορυ που συνέχισε μάλλον να επιχειρεί και να διαχειρίζεται παλαιούς συνεργάτες σε προχωρημένη ηλικία ο Τζακ Μπάρλοου έζησε ως συνταξιούχος με σειρά δημιουργικών ενασχολήσεων και φροντιζοντας τη σύζυγο του που παρουσιαζε προβλήματα υγείας.Βέβαια, είναι γνωστό ότι ουδείς αξιωματικός πληροφοριών αφυπηρετεί ποτέ πλήρως από τα πρωτόκολλα εμπιστευτικότητας και δέσμευσης που προσυπογράφουν δεσμευτικά.

Στις 9 Νοεμβρίου του 2002 έφυγε από τη ζωή.