Από τα χρόνια της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, το εκκλησιαστικό ταλανίζει τους Ορθοδόξους. Τα χρόνια της ρωσικής αυτοκρατορίας, η Ουκρανία υπαγόταν εκκλησιαστικά στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Ως συνέπεια της εμφάνισης του πρώτου βραχύβιου ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους μετά την επανάσταση του 1917, ιδρύθηκε το 1923 η “Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία”, η οποία επανιδρύθηκε το 1992. Την ίδια χρονιά, ο Μητροπολίτης Κιέβου Φιλάρετος Ντενισένκο, σε συνέχεια σχίσματος που ενθαρρύνθηκε από τις ουκρανικές αρχές του νεοσύστατου κράτους, αυτοανακηρύχθηκε Πατριάρχης Κιέβου. Το Πατριαρχείο της Μόσχας έσπευσε να χορηγήσει καθεστώς αυτονομίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο, όχι όμως και αυτοκεφαλίας.
Το 2018, σε κληρικολαϊκή συνέλευση, οι δύο σχισματικοί εκκλησιαστικοί σχηματισμοί, μαζί με δύο επισκόπους του Πατριαρχείου Μόσχας, αποφάσισαν την συγκρότηση αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, εξέλεξε προκαθήμενο τον Μητροπολίτη Επιφανιο Ντουμένκο και εν συνεχεία ζήτησε και έλαβε Τόμο Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ταυτόχρονα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν διέκοψε την κοινωνία με την Εκκλησία που πρόσκειται στο Πατριαρχείο της Μόσχας, αναγνωρίζοντας τη συνύπαρξη των δικαιοδοσιών μέχρι να βρεθεί οριστική λύση αποδεκτή από όλους. Αντίθετα, το τελευταίο αντέδρασε επιθετικά, διακόπτοντας την κοινωνία με το Οικουμενικό και με όσους άλλους κοινωνούσαν με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Ο 92χρονος Φιλάρετος Ντενισένκο (ΦΩΤΟ) που είχε καθαιρεθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας, αποκαταστάθηκε ως “Επίτιμος Πατριάρχης Κιέβου”. Στη συνέχεια, δυσαρεστημένος, επειδή έκρινε ότι περιθωριοποιήθηκε από τη διοίκηση του νέου εκκλησιαστικού οργανισμού, προκάλεσε νέα διάσπαση, ανασυγκροτώντας το “Πατριαρχείο Κιέβου”, που δεν αναγνωρίζεται ούτε από το Φανάρι, ούτε από τη Μόσχα. Ο ίδιος εξακολουθεί να αναγνωρίζεται ως ιεράρχης της εκκλησιαστικής δομής που δημιουργήθηκε με τον Πατριαρχικό Τόμο.
Ενώ μαίνεται ο πόλεμος, ο Φιλάρετος απεύθυνε στις 28.2.2022 επίσημη πρόταση στον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο, τον προκαθήμενο της προσκείμενης στο Πατριαρχείο Μόσχας αυτόνομης Ουκρανικής Εκκλησίας, να συναποτελέσουν ενιαία αυτοκέφαλη τοπική Εκκλησία. Τον καλεί να διαφοροποιηθεί από την “προδοτική Ρωσία” όπως την αποκαλεί. Στην επιστολή του, η οποία παρουσιάζεται στην επίσημη ιστοσελίδα του “Πατριαρχείου Κιέβου”, τονίζει μεταξύ άλλων:
“Μακαριώτατε, αγαπητοί επίσκοποι, πατέρες, αδελφοί και αδελφές!
Σε μια δύσκολη στιγμή για τον ουκρανικό λαό, όταν η προδοτική Ρωσία έχει ξεκινήσει και διεξάγει έναν τρομερό και ύπουλο πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας, και η ηγεσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας συμβάλλει σε αυτήν την τρέλα, όταν οι καλύτεροι γιοι και κόρες της Ουκρανίας πεθαίνουν, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα, ως Προκαθήμενος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Κιέβου, σας προτείνω να ενωθούμε σε μια ενιαία τοπική αυτοκέφαλη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία θα υπηρετεί αποκλειστικά τα συμφέροντα του ουκρανικού λαού.”
Να σημειωθεί ότι ο Φιλάρετος Ντενισένκο όχι μόνον είχε διατελέσει Μητροπολίτης Κιέβου στα πλαίσια του Πατριαρχείου Μόσχας, αλλά μετά την εκδημία του Πατριάρχη Αλεξίου έγινε τοποτηρητής και υποψήφιος στην εκλογή νέου προκαθημένου, όπου επικράτησε ο σημερινός Πατριάρχης Κύριλλος.
Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, επένδυσε στον ουκρανικό εθνικισμό. Δεν δίστασε εκ των υστέρων να υπονομεύσει και την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας μέσω της οποίας και ο ίδιος αποκαταστάθηκε κανονικώς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Και εξακολουθεί να το πράττει με κάθε μέσο, ακόμα και αν είναι αμφίβολο κατά πόσο η πρότασή του προς την Ουκρανική Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας θα τύχει αποδοχής.
Εκτός εάν το διάβημά του αποδειχθεί ως ένα πρώτο (μεταβατικό) στάδιο αποκατάστασης σχέσεων με την Εκκλησία της Ρωσίας, σε περίπτωση ρωσικής επικράτησης στη χώρα.
Έχει πει σχετικά με τους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας, στηρίζοντας τις επιθέσεις των ουκρανικών δυνάμεων εναντίον τους, ότι “πρέπει να πληρώσουν για την ενοχή τους [της αμφισβήτησης της εξουσίας του Κιέβου] με πόνο και αίμα”. (Μαξ Σέντον, Ο Πούτιν και οι Πατριάρχες. Πώς η γεωπολιτική κατακερμάτισε την Ορθόδοξη Εκκλησία. Financial Times 22.8.2019).
Όχι μόνο δεν “εφησύχασε” όπως αναμενόταν ο 92χρονος Φιλάρετος στην Ουκρανία, αλλά “αντεπιτίθεται” και “υπερορίως”.Στα τέλη Οκτωβρίου, η «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία – Πατριαρχείο Κιέβου» ενσωμάτωσε την επισκοπή του σχισματικού Μητροπολίτη Αυξεντίου των Παλαιοημερολογιτών , ο οποίος έλαβε τον τίτλο «Χερσονήσου και Αιγίνης». Δέκα μοναστήρια στην Ελλάδα και την Αυστραλία, εβδομήντα ιερείς και μοναχοί της «Εκκλησίας των Γνήσιων Ορθοδόξων Χριστιανών της Ελλάδας» με επικεφαλής τον Αυξέντιο εντάχθηκαν στην «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία – Πατριαρχείο Κιέβου». Η «Εκκλησία των Γνήσιων Ορθοδόξων Χριστιανών της Ελλάδας» είναι μια δομή Παλαιοημερολογιτών που το 1924 δεν δέχτηκαν τη μετάβαση από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Πρόσκεινται σε αυτή πολλοί πλούσιοι εκπρόσωποι της ελληνικής διασποράς στην Ευρώπη, την Αφρική, την Αμερική και την Αυστραλία.
Δείτε εδώ, σε παλαιότερη ανάρτησή μας, την κατανομή ενοριών, κληρικών, μονών και εκκλησιαστικών ΜΜΕ ανάμεσα στις διαφορετικές δικαιοδοσίες της Ουκρανίας, με βάση τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Πολιτισμού τη χώρας.
