Ογδόντα χρόνια πριν, στις 23 Αυγούστου 1939, ο κόσμος με κατάπληξη πληροφορήθηκε τη σύναψη συμφώνου μη επίθεσης ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και στη σοβιετική Ρωσία. Οι δύο μεγαλύτεροι ιδεολογικοί αντίπαλοι, έρχονταν σε συμφωνία.
Στη συμφωνία αυτή, μεγαλύτερη σημασία είχαν τα μυστικά πρωτόκολλα που όριζαν “σφαίρες επιρροής” ανάμεσα στις δύο χώρες, υπονοώντας τα νέα σύνορα της καθεμιάς ενόψει του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που επρόκειτο να εκραγεί.
Με τους Σοβιετικούς διαπραγματεύονταν ανάλογη συμφωνία και οι Αγγλογάλλοι. Όμως, είτε λόγω της ανικομμουνιστικής τους επιφύλαξης, είτε διότι είχαν εφησυχάσει ότι ο Στάλιν δεν είχε επιλογή, κωλυσιεργούσαν, την ίδια στιγμή που η γερμανική διπλωματία είχε κινητοποιηθεί και εργαζόταν στα παρασκήνια. Παράλληλα, οι Σοβιετικοί, προκειμένου να μπορέσουν να συμπράξουν σε σύγκρουση κατά της Γερμανίας, ζητούσαν να τους δοθεί άδεια να περάσουν από το έδαφος της παρεμβαλλόμενης Πολωνίας, πράγμα που η τελευταία αρνιόταν κατηγορηματικά. Ούτε η αντικατάσταση του φιλοδυτικού Λιτβίνωφ από τον Μολότωφ υποψίασε τους Αγγλογάλλους.
Έτσι, με συμφωνία του Χίτλερ και του Στάλιν, ο Υπουργός των Εξωτερικών της Γερμανίας Ρίμπεντροπ μετέβη στη Μόσχα και συνυπέγραψε το σύμφωνο με τον σοβιετικό συνάδελφό του Βιατσεσλάβ Μολότωφ.
Οι ρήτρες των μυστικών πρωτοκόλλων της συμφωνίας έγιναν γρήγορα φανερές.
Την 1η Σεπτεμβρίου, οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία και την κατέλαβαν σε διάστημα λίγων εβδομάδων. Μόλις παραδόθηκε η Βαρσοβία, οι Σοβιετικοί εισέβαλαν από τα ανατολικά και προσάρτησαν στη Λευκορωσία και στην Ουκρανία το έδαφος που κατέλαβαν. Η επίθεση αυτή υπήρξε η αιτία, Βρετανία και Γαλλία να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία, χωρίς όμως να κινηθούν ουσιαστικά για να βοηθήσουν την Πολωνία.
Τον επόμενο χρόνο, μετά την κατάρρευση της Γαλλίας, προσάρτησαν τις Βαλτικές χώρες που έγιναν σοβιετικές δημοκρατίες καθώς και τις ρουμανικές επαρχίες της Βεσσαραβίας και της Μπουκοβίνα. Η Γερμανία προσάρτησε τα πολωνικά εδάφη που είχε χάσει μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέστησε το υπόλοιπο τμήμα της Πολωνίας Προτεκτοράτο ως “Γενική Διοίκηση” . Επίσης, έθεσε υπό την επιρροή της την ακρωτηριασμένη Ρουμανία, που εξαναγκάστηκε να παραχωρήσει και άλλα εδάφη στους έτερους συμμάχους του Ράιχ Ουγγαρία και Βουλγαρία.
Ο Στάλιν,παρά το κομμουνιστικό ιδεολογικό εποικοδόμημα, εφάρμοζε την ιμπεριαλιστική πολιτική της τσαρικής Ρωσίας και βρήκε την ευκαιρία να προσαρτήσει εδάφη που η τελευταία είχε χάσει μετά τον προηγούμενο πόλεμο. Το 1940, επιχείρησε να ανακτήσει υπό την σοβιετική επιρροή και την πρώην ρωσική Φινλανδία, αλλά συνάντησε σκληρή αντίσταση και πέτυχε μόνον εδαφικές παραχωρήσεις.
Στην πραγματικότητα, ο Χίτλερ ουδέποτε εγκατέλειψε τον βασικό διακηρυγμένο του στόχο να καταλάβει ΄τα ευρωπαϊκά εδάφη της Ρωσίας και να καταστήσει τους ” υπάνθρωπους” Σλάβους κατοίκους τους υπόδουλους των Γερμανών, της “Ράτσας Κυρίων” που θα τα εποίκιζε.
Κι όμως, όπως έχει επισημάνει ο Αλέξανδρος Σολτζενίτσιν, ο Στάλιν που δεν εμπιστευόταν κανέναν, εμπιστεύτηκε μόνο τον Χίτλερ, Αγνόησε τις προειδοποιήσεις,όχι μόνο των ξένων, αλλά και της δικής του κατασκοπείας, με αποτέλεσμα να αιφνιδιαστεί πλήρως στις 22 Ιουνίου 1941 κατά τη γερμανική επίθεση και να μείνει για δέκα ημέρες εξαφανισμένος πριν εμφανιστεί στο ραδιόφωνο.
Μετά τον πόλεμο, ο Στάλιν απαίτησε από τους συμμάχους του να κρατήσει και με το παραπάνω τα εδαφικά κέρδη που αποκόμισε το 1939-40. Η συμμαχική Πολωνία, θέλοντας και μη, αποζημιώθηκε “μετακομίζοντας” δυτικότερα, με γερμανικά εδάφη.
Όμως, η “ύβρις” του σοβιετοναζιστικού συμφώνου δεν βγήκε μακροπρόθεσμα σε καλό για τη Ρωσία.
Από την εξέγερση της σοβιετικής Λιθουανίας ξεκίνησε το “ξήλωμα” της Σοβιετικής Ένωσης, που θα μπορούσε μεταρρυθμιζόμενη να παραμείνει ενιαίο κράτος με κορμό τη Ρωσία. Το τμήμα της Πολωνίας που προσαρτήθηκε στην Ουκρανία, η Γαλικία, με κέντρο το Λβοφ, κατοικείται κυρίως από ουνιτικούς πληθυσμούς και από αιώνες, ως τμήμα της Πολωνίας και της Αυστρίας, είχε αναπτύξει οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Δύση.
Χωρίς τη Γαλικία, δύσκολα θα υπήρχαν οι συσχετισμοί, ολόκληρη η Ουκρανία να μετακυλήσει σε δυτική επιρροή μετά το 2014.
ΓΖ
