Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας:

• είναι ένα ποτάμι (ρέμα συνεχούς ροής) μήκους περίπου 25 χλμ, με φυσική κοίτη στο συντριπτικά μεγαλύτερο μήκος του, ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα φυσικά ρέματα στην πληγωμένη από τις πυρκαγιές Αττική.
• αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα με υγροτόπους και πλημμυρικά πεδία, πλούσια βιοποικιλότητα που περιλαμβάνει πάνω από 150 είδη πουλιών, 23 από αυτά προστατευόμενα και ορισμένα απειλούμενα, ψάρια, ορισμένα από τα οποία κρισίμως

κινδυνεύοντα, ερπετά, αμφίβια κ.α. και πάνω από 2.000 παρόχθια δέντρα.

• έχει αποτρέψει καταστροφικές πλημμύρες στη Ραφήνα χάρη στο ότι η κοίτη του έχει παραμείνει φυσική σχεδόν στο σύνολό της και οι πλημμυρικές του ζώνες στην πεδιάδα των Μεσογείων έχουν παραμείνει άχτιστες.
• προσφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη βελτιώνοντας το μικροκλίμα, μειώνοντας την ατμοσφαιρική και θαλάσσια ρύπανση, προστατεύοντας τα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα, σε μία περιφέρεια που έχει πληγεί από μεγάλες πυρκαγιές σε όλους τους ορεινούς της όγκους.
• αποτελεί ασπίδα προστασίας έναντι επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως είναι οι καύσωνες, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες, η διάβρωση της ακτογραμμής, η υφαλμύρινση των υδάτων.
• αποτελεί ένα φυσικό τοπίο υψηλής αισθητικής αξίας καθώς και σημαντικό τοπίο ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με αρχαιότητες όλων των εποχών στην κοίτη του και γύρω από αυτήν.

Τα έργα διευθέτησηςτης κοίτης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας ξεκίνησαν στις 24.4.2023 και διακόπηκαν προσωρινά χάρη στις κινητοποιήσεις και τις νομικές ενέργειες των κατοίκων. Αν υλοποιηθούν:

• η φυσική κοίτη και οι όχθες του ποταμού θα αποψιλωθούν πλήρως σε μήκος περίπου 17 χλμ., θα διευθετηθούν με τσιμέντο και λιθοπλήρωτα συρματοκιβώτια («γκρίζες» υποδομές), αποκόπτοντας την σύνδεση του με τα φυσικά πλημμυρικά πεδία και τους παρακείμενους υγρότοπους και μετατρέποντας το Μεγάλο Ρέμα σε “Κηφισό” της Ανατολικής Αττικής, έναν τεχνητό οχετό ομβρίων.
• το οικοσύστημα θα καταστραφεί ολοκληρωτικά και ανεπανόρθωτα, με συνέπειες διεθνούς ενδιαφέροντος, γιατί το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς του δικτύου υγροτόπων Ανατολικής Αττικής για τα μεταναστευτικά πουλιά.
• θα αυξηθεί ο κίνδυνος μίας καταστροφικής πλημμύρας, παρά την αντιπλημμυρική θωράκιση που το ελληνικό κράτος επαγγέλλεται ότι θα εξασφαλίσει, λόγω των απαρχαιωμένων μεθόδων που επιλέχθηκαν, αντί της εφαρμογής Λύσεων που βασίζονται στη Φύση (Nature based Solutions – NbS).

Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα έργο υποδομών και όχι ένα περιβαλλοντικό έργο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής όπως διατείνεται. Εξυπηρετεί μεγάλα έργα που προγραμματίζονται στην Ανατολική Αττική (επέκταση λιμανιού Ραφήνας, Αττικής Οδού, Προαστιακού κλπ.), αλλά χαρακτηρίστηκε ως αντιπλημμυρικό προκειμένου να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς και ενωσιακούς πόρους. Στο αδελφό έργο του ρέματος Ερασίνου-Βραυρώνας Αττικής [1], ο Μηχανισμός Παραπόνων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) διαπίστωσε την ευθεία αντίθεσή στο ενωσιακό περιβαλλοντικό δίκαιο και ζήτησε να μην χρησιμοποιηθούν κονδύλια της ΕΤΕπ έως ότου το έργο επανασχεδιαστεί σε πλήρη συμμόρφωση με το ενωσιακό περιβαλλοντικό δίκαιο.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η καταστροφή του Μεγάλου Ρέματος σχεδιάζεται ενώ σήμερα στην Ευρώπη δαπανώνται εκατομμύρια ευρώ για την επαναφορά των ποταμών στη φυσική τους κοίτη (daylighting & renaturalisation). Έχει μάλιστα τεθεί ως στόχος στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 η επαναφορά της φυσικής ροής σε 25.000 χιλιόμετρα των ποταμών της Ευρώπης.

Η ματαίωση και ο επανασχεδιασμός του έργου με Λύσεις βασισμένες στη Φύση (NbS) είναι επείγουσα ανάγκη, προκειμένου να σωθεί το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και να συμμορφωθεί το έργο προς τις διεθνείς συμβάσεις, την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία σχετικά με τη βιοποικιλότητα, τα ύδατα και τις πλημμύρες [2], καθώς και με τις στρατηγικές της Ε.Ε. για την βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΕ ΕΝΑ ΥΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ! [3].