Εξήντα χρόνια συμπληρώθηκαν στις 22 Μαΐου από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Ο ανεξάρτητος συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ βουλευτής είχε μετάσχει σε επεισόδιο που θεωρήθηκε ταπεινωτικό για την τότε βασίλισσα Φρειδερίκης στο Λονδίνο. Με δεδομένη την στενή σχέση του γενικού επιθεωρητή Χωροφυλακής Βορείου Ελλάδος υποστράτηγου Κωνσταντίνου Μήτσου με τα Ανάκτορα (είχε διατελέσει επικεφαλής της ασφάλειας του διαδόχου και στη συνέχεια Βασιλέα Παύλου), ο οποίος έλεγχε την τοπική Χωροφυλακή και προστάτευε και καθοδηγούσε το πανίσχυρο Παρακράτος στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκε η υποψία ότι από εκεί δόθηκε η εντολή της επίθεσης στον Λαμπράκη.
Η δολοφονία σκηνοθετήθηκε ως “τροχαίο” ατύχημα με το τρίκυκλο των Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη. Όμως, το θάρρος ενός πολίτη που πήδηξε στην καρότσα του τρικύκλου (Χατζηαποστόλου), η δημοσιογραφική έρευνα και η επιμονή του τότε ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη που συνεπικουρήθηκε από τον Εισαγγελέα Στυλιανό Μπούτη, ανέδειξαν ότι επρόκειτο για προμελετημένη δολοφονία, με εμπλοκή της διοίκησης της Χωροφυλακής και συνεργαζόμενων ακροδεξιών παρακρατικών ομάδων.
Η περίπτωση αυτή είναι από τις σπάνιες φορές που η δικαστική εξουσία φέρθηκε με τη δέουσα αυστηρότητα σε ισχυρά πρόσωπα που καταχράστηκαν τις θέσεις ευθύνης τους, με την προφυλάκισή ακόμα και ανωτέρων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι οποίοι στη συνέχεια αθωώθηκαν δικαστικώς.
Είχε γράψει τότε η “Χριστιανική” (Ιούνιος 1963) στο πρωτοσέλιδο κείμενο του Νίκου Ψαρουδάκη με τίτλο “Γρηγόριος Λαμπράκης”:
Δὲν πρόκειται νὰ κάμωμεν τὴν νεκρολογίαν ἑνὸς ἀγωνιστοῦ. Γιατὶ οἱ ἀγωνισταὶ δὲν πεθαίνουν. Ὁ Γρηγόριος Λαμπάκης, ἀσχέτως τῆς πολιτικῆς του τοποθετήσεως, ἔπεσεν ὡς ἀγωνιστής. (…)
Μὰ ὁ Λαμπράκης δὲν ἀνήκει σὲ κανέναν. Οὔτε στὴν Ἀριστερά, οὔτε στὴ Δεξιά, οὔτε στὸ Κέντρο. Ὁ Λαμπράκης εἶναι ἕνα θῦμα ὅλων αὐτῶν, ἕνα παιδὶ τῆς προδομένης Νέας Ἑλληνικῆς Γενεᾶς. (..)Τῆς Γενεᾶς ποὺ ἦταν καλὴ ὅταν ἔχυνε τὸ αἷμα της γιὰ νὰ ζήσουν οἱ κακοὶ κι εἶναι κακὴ ὅταν ζητάει ἀπ’ τοὺς κακοὺς νὰ γίνουν καλοί! Τῆς Γενεᾶς στὴν ὁποία ἀνήκουμε ὅλοι καὶ θὰ χαθοῦμε, ἂν δὲν ξυπνήσουμε!
Ο Σύλλογος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση για τη συμπλήρωση εξήντα χρόνων από την δολοφονία του:
” Την Τετάρτη 22 Μαΐου 1963 ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης έπεφτε στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου-Ερμού, θανάσιμα τραυματισμένος από τους παρακρατικούς φονιάδες Σπύρο Γκοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη, που εφόρμησαν εναντίον του με «τρίκυκλο». Κλινικά νεκρός «ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης», θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 27/5/1963 στο ΑΧΕΠΑ.
Την τύχη του Λαμπράκη λίγο έλειψε να έχει και ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, που λίγο πριν είχε χτυπηθεί από τους παρακρατικούς «αντιφρονούντας» που πολιορκούσαν τα γραφεία του «Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος», όπου γινόταν η συγκέντρωση των «Φίλων της Ειρήνης». Ό,τι δεν κατάφερε ο θηριώδης παρακρατικός τραμπούκος «Αντωνάρας» Πιτσώκος, που κακοποίησε άγρια τον Γ. Τσαρουχά, θα το καταφέρουν πέντε χρόνια αργότερα οι δήμιοι της Χούντας. Στις 9/5/1968 στο ανακριτικό κολαστήριο της ΚΥΠ στο Γ΄Σ.Σ., – σήμερα Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης – οι δήμιοι της Χούντας θα βασανίσουν έως θανάτου το Γιώργη Τσαρουχά.
Η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν ένας βασικός κρίκος μιας μακριάς αλυσίδας συνωμοσιών και εγκλημάτων με στρατηγικό στόχο την επιβολή δικτατορίας. Γιατί «το τρίκυκλο ήταν της χούντας», όπως έγραψαν χαρακτηριστικά στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ ο Γιώργος Μπέρτσος και ο Γιάννης Βούλτεψης που, μαζί με τον Γιώργο Ρωμαίο, αποτέλεσαν συμβολικά «το δημοσιογραφικό αντι-τρίκυκλο», το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στη διαλεύκανση του στυγερού αυτού πολιτικού εγκλήματος.
Eξοργιστικές είναι οι αλαζονικές δικαιολογίες του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή για τον «θάνατον του ασήμαντου και ανύπαρκτου ως πολιτικού παράγοντος Λαμπράκη», στα ‘Απομνημονεύματα’ του. «Φαίνεται ότι μεταξύ αυτών υπήρχαν και μερικοί οργανωμένοι, που είχαν ως σκοπόν όχι να δολοφονήσουν, αλλά να «στραπατσάρουν», όπως έλεγαν, τον Λαμπράκη και να προκαλέσουν σύγχυσιν μεταξύ των κομμουνιστών» (!)
Οι ηθικοί αυτουργοί που επιστράτευσαν τους μισθοφόρους του παρακράτους για την εκτέλεση του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης, παρέμειναν στο απυρόβλητο.
Ενδεικτικό είναι ότι, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1967, μετά από δίκη 68 ημερών, το Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης αθώωσε τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής που αποδεδειγμένα συμμετείχαν στη διάπραξη του εγκλήματος και στη συγκάλυψή του. Γι’ αυτό ο εισαγγελέας της έδρας Παύλος Δελαπόρτας, σχολιάζοντας τη δικαστική απόφαση, την παρομοίασε με «φως εξηντλημένης ηλεκτρικής στήλης»!
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, 60 χρόνια μετά, παραμένει αστείρευτη πηγή έμπνευσης όχι μόνο για τους χιλιάδες νέους και νέες που ακολούθησαν τα βήματα του μέσα από τις γραμμές της Δημοκρατικής νεολαίας Λαμπράκη, αλλά και για τους σημερινούς παραμένει σύμβολο της Ελευθερίας και της Ειρήνης, που και σήμερα δοκιμάζονται σκληρά από τους πολεμοκάπηλους και τις αγοραίες πολιτικές των καπιταλιστικών κυβερνήσεων σε Ανατολή και Δύση.”
